چطوری وقتی یه آهنگ رو میشنویم متوجه ریتم اش بشیم؟ چجوری بدون داشتن نت اون قطعه، بفهمیم داره چه اتفاقی بین نت هاش میفته؟ جمله هایی که اون آهنگ ازشون تشکیل شده چجوری کنار هم قرار گرفتن؟ فاصله ی هر نت با نت بعدی خودش چقد اختلاف فرکانس داره؟ اگه توام نوازنده ای و این سوال ها ذهنتُ درگیر کرده، با 7 راهکاری که اینجا توضیح دادم و تمرینشون میتونی حسابی مهارت شنوایی خودت رو تقویت کنی تا بتونی همه ی این کارهایی که گفتیم رو به راحت ترین شکل ممکن انجام بدی.
1) روشن کردن مترونوم و ضرب گرفتن
اولین تمرینی که خیلی به بهتر شدن این مهارت کمک میکنه، اینه که یه مترونوم رو روی یه میزان نمای ساده (مثلا 4/4) بذاری و همچنین تمپو رو روی یه سرعت متوسط (مثلا 60) ست کنی. اون رو پلی کن و شروع به ضرب گرفتن باهاش کن. در همین حین که داری ضرب میگیری، اعداد 1 تا 4 رو هم متناسب با تمپو و ضرب های هر میزان بخون. بلند این کارُ انجام بده و 1 2 3 4 رو با دهنت ادا کن.
بعد از حدود 1 دقیقه از شروع این تمرین، میتونی مترونوم رو خاموش کنی و به صورت ذهنی سعی کنی ضرب ها رو ثابت نگه داری و همچنان به خوندنشون ادامه بدی. حالا دوباره مترونوم رو روشن کن و برسی کن چقد تو این کار موفق بودی و آیا ضرب هایی که داری میگیری همچنان با صدای مترونوم سینک و هماهنگ هست یا نه؟
این تمرین بهت کمک میکنه تا بدون وسایل خارجی از جمله مترونوم بتونی خودت با تصویر سازی ذهنیت ریتم رو ثابت نگه داری.
2) با ریتم دست بزن
حتما واست پیش اومده وقتی تو یه مجلس عروسی یا کنسرت موسیقی هستی، ناخودآگاه هم خودت هم اطرافیان شروع میکنن به دست زدن با آهنگی که داره پخش میشه. جالب اینجاست که همه به صورت کاملا هماهنگ این کار رو انجام میدن و ذره ای از ریتم عقب یا جلو نمیزنن. این اتفاق حتی بین افرادی که ذره ای از ریتم، میزان نما یا تمپو هم اطلاعاتی ندارن، به سادگی رخ میده و خیلی راحت این کار رو بصورت هماهنگ انجام میدن.
حالا ازت میخوام در قدم دوم این تمرین موثر، یه آهنگ خیلی ساده که پیچیدگی خاصی نداره واسه خودت پخش کنی و شروع به دست زدن با اون قطعه کنی. این کار باعث میشه ضرب های اون میزان رو تا حدود خیلی زیادی بفهمی و همچنین متوجه بشی بعضی ضرب ها با شدت بیشتری اجرا میشن. اگه یکم با دقت بیشتری آهنگ رو کوش کنی میفهمی که همه ی ساز های اون قطعه از درامز و پیانو گرفته تا نوازنده های سولو، تو ضرب های مشخصی از اون آهنگ، نت ها رو با آکسان (تاکید) بیشتری اجرا میکنن.
این تمرین به ظاهر ساده بهت کمک میکنه به هماهنگی بسیار خوبی بین مغز، دستان و گوش برسی و میتونی بعد از یه مدت چالشی ترش کنی و آهنگ های با ریتم های پیچیده تر رو هم وارد بازی کنی.
3) تشخیص میزان نما
این تمرین اولش ترسناک بنظر میاد و احتمالا با خودت میگی خیلی راه دارم تا بتونم به این درجه از مهارت برسم، اما باید بدونی همیشه برداشتن قدم اول سخت ترین کاره، بعدش دیگه میفتی رو غلطک. برای انجام ای تمرین، یک آهنگ پاپ ساده و ترجیحا موزیکی که قبلا بارها شنیدی رو انتخاب کن.
حتما در نظر داشته باش که قبلا این آهنگ رو از روی نت اجرا نکرده باشی یا حتی هیچوقت تا الان نت اون رو ندیده باشی (البته از یه آهنگ مشخص ممکنه یه عالمه تنظیم های مختلف وجود داشته باشه که ممکنه اون تنظیم مشخص هیچوقت به گوشت نخورده باشه) حالا موزیک رو پلی کن و شروع به ضرب گرفتن باهاش کن.
خیلی خوب به آکسان ها و شدت و ضعف هایی که تو میزان ها میشنوی دقت کن. بعد از گذشت چند ثانیه از آهنگ متوجه میشی که در بعضی ضرب ها تاکید خاصی روی اجرا وجود داره. انگار که میشه از اون ضرب تا انتهای ضرب های ضعیف بعدی، پارتیشن بندی کرد و کاملا مستقل به اون ها نگاه کرد. اینجا هست که احتمالا مفهوم میزان رو به خوبی درک میکنی. تو این لحظه سعی کن چند ضربی لودن اون قطعه رو تشخیص بدی و متوجه عدد میزان نما (به طور مثال 2/4 ، 3/4 یا 6/8) بودن اون آهنگ بشی.
کم کم آهنگ هایی که انتخاب میکنی رو پیچیده تر کن و این تمرین رو برای قطعات سخت تر پیش ببر و بعد از یه مدت خواهی دید که چقد این کار واست راحت تر و سریع تر پیش میره.
4) تقلید صدای ملودی
این مهارت هم اولش یه چالش تمام عیار خواهد بود، اما بعد از چند آهنگ کاملا روی این قابلیت هم سوار میشی. اصول کار اینه که یه آهنگ ساده که ملودی روون و راحتی داره (یعنی تمپو بالایی نداره و یه عالمه نت کششی و طولانی تو اون قطعه میشنوی) رو پلی کن و تو قدم اول شروع کن به زمزمه کردن اون قطعه با دهان.
مطمئنم تا الان بارها این کارُ انجام دادی و کاملا با این فضا آشنایی داری. حالا ازت میخوام یه تیکه از آهنگ رو انتخاب کنی و شروع به اجرای همون ملودی روی سازت کنی. اولش واقعا کار سختی خواهد بود و پیدا کردن جای دقیق نت ها ممکنه کمی چالشی پیش بره. از جمله زمانی که میخوای یه نت خاص رو روی اکتاو مشخصی از سازت پیدا کنی.
اما بعد از یه مدت خواهی دید که نت ها رو با فرکانس دقیقشون روی ساز پیدا میکنی و با ارزش زمانی های مشخصی که دارن اونا رو اجرا میکنی. کم کم بازه ی صوتی آهنگ مورد نظر رو بیشتر کن و تلاش کن برای بقیه ی آهنگ هم این تمرین رو ادامه بدی تا به صورت کامل اون ملودی رو روی سازت اجرا کنی.
5) تشخیص تمپو آهنگ
حتما واست پیش اومده تو نت بعضی قطعات، بالای برگه هیچ علامت و نشونه ای از تمپو یا سرعت اجرای اون قطعه نمیشه پیدا کرد. این خودش میتونه واست یه فرصت خوب تمرینی ایجاد کنه. الان توضیح میدم چجوری؟
یه آهنگ که قصد تمرین اون رو داری یا صرفا بهش علاقه مندی رو انتخاب کن.
اون رو پلی و شروع به ضرب گرفتن باهاش کن. سعی کن بعد از تشخیص میزان نمای اون قطعه سرعت ضرب گرفتن رو تشخیص بدی. این سرهت بر اساس واحد BPM مشخص میشه که عبارت است از "ضرب در دقیقه".
بعد از اینکه یه حدس کلی در مورد تمپو اون زدی، حالا وقت این رسیده که مترونوم رو روشن کنی و میزان نما رو روی عددی که حدس زدی و همچنین تمپو رو روی عددی که تو ذهنت هست بذاری. اون رو پلی کن و ببین چقدر حدست به عدد دقیق Tempo نزدیک بوده.
6) تشخیص فواصل بین نت ها
فاصله در موسیقی به اختلاف فرکانسی بین دو نت گفته میشه. یعنی اگه شما یک نت رو با سازتون اجرا کنید و بلافاصله یک نت دیگه بعد از اون بزنید (صرف نظر از کشش های اون ها) به اختلاف صدایی که بین این دو نت متوالی میشنوید، فاصله موسیقایی گفته میشه.
همونجور که میدونید واحد اختلاف بین نت ها با پرده و نیم پرده مشخص میشه. و هر کدوم از این واحد ها به صورت مستقل و همچنین وقتی با هم جمع میشن اسامی خاصی به خودشون میگیرن. به طور مثال یک فاصله ی نیم پرده ای با اسم "دوم کوچک" شناخته میشه. و یک فاصله ی 2 پرده ای با "سوم بزرگ" نامگذاری میشه.
سعی کن دونه به دونه ی نت های متوالی بین قطعات رو تشخیص بدی، رو سازت پیاده کنی و متوجه اختلاف فرکانی بین اون ها بشی و اسامی اون رو حفظ کنی. میشه گفت بهترین تمرین برای تقویت گوش مطلق موسیقی این تمرین هست که تاثیراتش در بداهه نوازی و آهنگسازی بر هیچکس پوشیده نیست.
7) تمرین سینکپشن
همونجور که احتمالا شنیدی، تو آهنگ های سبک فانک و جز، یک نوع حالت ضد ضرب در اجرای نت ها کاملا مشهود هست. به این صورت که معمولا در Down Beat کمتر نت ها شینیده میشن و بیشتر شروع جملات در Up Beat ها اتفاق میفته. این خاصیت سبک هایی هست که ازشون نام بردیم.
تشخیص میزان نما، تمپو و همچنین جملات، در این سبک ها کمی سخت تر از موزیک های پاپ هست. برای یه تمرین جانانه میتونی آهنگ های استاندارد جز و فانک رو انتخاب کنی و تمام مراحل بالا رو روی اون ها انجام بدی. بعد کم کم اون ها رو سخت تر کنی و قطعاتی که انتخاب میکنی رو کمی چالشی تر کنی.
