دونستن حقایق پشت پرده ی پدیده هایی که دور و اطرافمون وجود داره همیشه جذاب بوده. احتمالا برای شما هم جالب باشه که بدونید سازدهنی، این ساز کوچولو ولی پر رمز و راز، چه اسراری داره و چه شگفتی هایی در دل این ساز نهفته هست. از نوازندگی اون تو ایستگاه فضایی تا خیلی چیزای دیگه که با هم بررسی میکنیم.
1) سازدهنی و ایستگاه فضایی
همونطور که میدونید فضانوردان محدودیت هایی زیادی در بردن وسایل شخصی به فضا دارن. به این دلیل که باید تو سبک ترین حالت ممکن این سفر رو به انجام برسونن. حالا اگه یکی بخواد یه ساز سبک به همراه خودش ببره و در لذت نواختن اون در فضا رو کسب کنه، بهترین گزینه چی خواهد بود؟ آفرین کوچکترین ساز دنیا یعنی سازدهنی!
شاید واستون جالب باشه که بدونید ساز دهنی اولین سازی بودی که توسط یک فضانورد در ایستگاه بین المللی فضایی نواخته شده. در سال 1965 والتر شیرا فضانورد آمریکایی یک هارمونیکا بهمراه خود به فضا برد و قطعه ی مشهور Jingle Bells رو خیلی بانمک و تمیز اجرا کرد و خاطره ی شیرین اون رو برای همیشه در ذهن همه ثبت کرد.
بدین ترتیب سازدهنی تبدیل به اولین سازی شد که باعث طنین موسیقی در فضا شد. این اتفاق به بازخورد مثبت همه مواجه شد و همین امر باعث شد فضانوردان لحظاتی رو با شادی سپری کنن و با روحیه ی بالاتری ادامه ی فعالیت های پیچیده ی خودشون رو انجام بدن.
2) قدیمی ترین سازدهنی دنیا کجاست؟
جالبه بدونید سازدهنی برای اولین بار توسط یک ساعت ساز آلمانی به اسم "فردریک بوشمان" ساخته شد و بعد از اون توسط "ماتیاس هوهنر" در سال 1857 تولید انبوه این ساز شروع شد و از اون به بعد این ساز کوچولو که حجم بسیار کمی هم داره و راحت تو جیب جا میشه، توسط مهاجران زیادی به سایر نقاط جهان برده شد.
شهر تروسینگن در آلمان رو زادگاه هارمونیکا میدونن. به این دلیل که کمپانی Hohner در این شهر واقع شده و روزانه بیش از چند هزار مدل های مختلف سازدهنی دیاتونیک و کروماتیک تولید میکنه. به همین دلیل یک موزه ی بسیار جذاب در این شهر وحود داره که به صورت اختصاصی انواع مدل های این ساز رو از مقاطع مختلف تاریخی به نمایش میذاره.
یکی از قدیمی ترین سازدهنی های دنیا با قدمتی بالغ بر 170 سال و جز اولین مدل های تولید این کمپانی در موزه ی هوهنر نگهداری میشه که جز اولین هارمونیکاهای ساخت این شرکت هست. اگر به شهر تروسینگن سفر کردید باید بدونید این شهر پایتخت ساز دهنی دنیاست و المان های مربوط به این ساز، با فرهنگ مردم عامیانه در هم آمیخته شده.
3) سازدهنی محبوب ترین ساز دنیا
شاید این حرف کمی دور از ذهن باشه و به نظر بیاد ساز های معروف تری مثل گیتار، ویولن یا پیانو از محبوبیت بیشتری برخوردار باشن اما باید بدونید سرانه ی فروش هارمونیکا در دنیا، از هر سازی که میشناسید بیشتر هست. این ساز با ابعاد بسیار کوچکی که داره، بدلیل استفاده ی کمتر از متریال های ساخت، به یکی از ارزان ترین سازدهای دنیا تبدیل شده.
ارزان بودن این ساز، دلیل بسیار محکمی برای استقبال افراد مختلف از ملیت های مختلف از خرید این ساز هست. به گونه ای که این ساز بخاطر همین قابلیت، یکی از بهترین گزینه ها برای هدیه به دوستان و همچنین کادو کریسمس یا سوغاتی به حساب میاد.
یکی از دلایل محکم این ادعا حتی در کشور خودمون، این هست که تقریبا هیچ ایرانی متولد دهه 50 یا 60 ای وجود نداره که در سنین کودکی یک سازدهنی ترمولو به عنوان سوغاتی مکه دریافت نکرده باشه!
4) معروف ترین نوع سازدهنی; دیاتونیک
بر خلاف باور عموم که فک میکنن نوع کروماتیک سازدهنی محبوب ترین مدلش هست، اما باید بگم فراوانیِ هارمونیکا دیاتونیک به مراتب خیلی بیشتر از تمام مدل های این ساز هست. به طور کل سازدهنی به این معروف هست که تو جیب جا میشه و حالا در نظر بگیرید که برای ساز دیاتونیک این ابعاد هنوز کوچک و کوچک تر میشه و به معنای واقعی با گذاشتن اون تو جیب شلوار یا کت و کاپشن، عملا تشخیص اون از روی لباس چقد سخت هست.
همین ویژگی این ساز اون رو تبدیل به پرفروش ترین ساز دنیا کرده و خب چون تو خواستگاه موسیقی بلوز یعنی آمریکا، کوک ها و مدل های مختلف از جنس شانه های چوبی یا پلاستیکی موجود هست نوازنده ها معمولا با صرف یه هزینه ی خیلی پایین در حد 20 تا 50 دلار میتونن به راحتی اون رو تهیه کنن.
نوازنده های این مدل معمولا یک کیف بزرگ از این ساز رو به سر صحنه ی اجرا میارن و با عوض شدن گام قطعه، نسبت به تعویض ساز خودشون اقدام میکنن. به همین خاطر هر نوازنده ی حرفه ای مجبور هست تا پک کاملی از ساز دهنی های دیاتونیک رو بهمراه داشته باشه تا برای سولو نوازی در اون قطعات بتونه آمادگی لازم رو داشته باشه. حالا حساب کنید که بر حسب تعداد ساز هایی که یه نوازنده تهیه میکنه، چقدر میزان فروش اون در جهان رو به افزایش هست.
5) سازدهنی و بازیگران سینما
جالبه بدونید تب نوازندگی سازدهنی بین دهه های 60 و 70 و 80 میلادی بین بازیگران مطرح روز اون زمان آمریکا بسیار بالا گرفته بود. این قضیه احتمالا به این دلیل هست که در موسیقی متن بسیاری از فیلم های وسترن اسپاگتی اون دوران از این ساز بخصوص مدل دیاتونیک اون بسیار استفاده میشد. به همین دلیل کلی از بازیگران اون زمان هم همراه با این اتفاق آوانگارد شدن و شروع به یادگیری سازدهنی کردن تا بتونن تو فیلم های مطرح اون زمان، این قابلیت هنری خودشون رو به معرض دید تماشاگران بذارن.
از جمله هنرپیشه های مطرح اون دوره ای فیلم ها که به نوازندگی سازدهنی تا حدود زیادی مسلط بودن میشه به بروس ویلیس، جک نیکلسون، جانی دپ و کلینت ایستوود اشاره کرد.
6) سازدهنی و درمان بیماری های تنفسی
همونطور که میدونید سازدهنی در خانواده ی سازهای بادی قرار میگیره و همین امر باعث میشه این ساز دائما با سیستم تنفسی شما در ارتباط باشه. همین موضوع در نهایت منجر به تقویت ماهیچه های تنفسی در فرد نوازنده میشه و نوازنده بعد از گذشت مدت زمان نسبتا طولانی شاهد بهبود سیستم تنفسی باشه.
شاید واستون جالب باشه که بدونید حدود 10 سال پیش در آمریکا و در یک مرکز توانبخشی سالمندان، شروع به آموزش سازدهنی به این افراد کردن. سنین این افراد متغیر و بین 60 تا 90 سال بود. بعد از یک مدت نتیجه ی این آموزش حیرت انگیز بود، به این صورت که بعد از گذشت مدت زمانی از شروع نوازندگی این ساز توسط این افراد، مشاهده شد که از نظر عملکرد تنفسی بسیار بهبود یافتن. حتی بیماران آسمی و همچنین سایر بیماری های تنفسی، بعد از گذشت مدتی با کمتر شدن اثرات این بیماری مواجه شدن.
7) قابلیت یاد گرفتن سریع این ساز
همونطور که میدونید سازدهنی در تعبیر عامیانه، No Hands No Eyes نامیده میشه. به این صورت که شما موقع نواختن اون، مثل بقیه ساز ها نه دست و نه نت ها رو میتونید ببینید یا لمس کنید. به این ترتیب این ساز بصورت حسی نواخته میشه. یعنی نوازنده بعد از لب گذاری روی این ساز و آموزش های مقدماتی که در مسیر یادگیری اون میبینه، بین عصب و عضله ی خود یک پل میزنه.
به این صورت که با هر بار قرار گرفتن لب روی ساز، این هارمونی بین دستان و لب ها و تنفس ایجاد میشه و نوازنده نت ها رو به صورت متوالی اجرا میکنه و در قالب آهنگ به گوش شنونده میرسونه.
به همین دلایلی که گفتیم نحوه یادگیری این ساز بسیار راحت هست و میشه از طریق آموزش های آنلاین و دوره های خود آموز ساز دهنی به سادگی اون رو فرا گرفت و احتیاج به حضور فیزیکی مدرس کنار هنرجو نیست.
