انواع ساز های موسیقی - ایرانی و غربی

آموزش ساده موسیقی

آشنایی با انواع ساز های سنتی و غربی

همیشه رویای نواختن یه ساز موسیقی رو در سر داری ولی هر موقع بحث انتخاب ساز ی که مناسبت هست پیش میاد، بین دنیایی از ساز های موسیقی سر در گم میشی و نمیتونی انتخاب خوبی بین اون ها داشته باشی. 

دلیل این سخت بودن انتخاب این هست که در دنیای موسیقی، ساز های بسیاری با صداهای گوناگون، اندازه های مختلف، درجه سختی و آسونی متفاوت و در نهایت قیمت های گوناگون وجود داره که قدن اول یعنی انتخاب رو برای سخت و پیچیده میکنه.

تو این مقاله سعی داریم تا با انواع ساز های ایرانی و غربی آشنا بشیم تا با درک و آگاهی بهتری نسبت به انتخاب و آموزش اون ها گام برداریم.

طبقه بندی ساز ها بر اساس ساختار

•  ساز های زهی : گیتار - ویولن - ویولا - ویولن سل - کنتر باس - ماندولین - چنگ - بربط - تار - سه تار - تنبور - سنتور - قانون - دیوان - کمانچه - قیچک

•  ساز های بادی : ساکسفون - ترومپت - ساز دهنی - ترومبون - ابوا - باسون - دودوک - دوزله - فلوت - نی - ملودیکا

•  ساز های کلید دار : پیانو - ارگ - آکاردئون - سینث سایزر

•  ساز های کوبه ای : تنبک - کاخن - درامز - دف - هنگ درام - دایره 

•  ساز های الکترونیکی : گیتار الکتریک - گیتار بیس

تقسیم بندی ساز ها بر اساس ایرانی و غربی

همونجور که کمی قبل تر ساز ها رو بر اساس ساختار و ساختمان تشکیل دهنده به 5 دسته تقسیم کردیم، تمامی این انواع رو میتونیم به دو دسته ی ساز های ایرانی (سنتی) و غربی هم تقسیم بندی کنیم. این تقسیم بندی معمولا به قابلیت های ساز، توان اجرایی و از اون مهمتر سبک هایی از موسیقی که میشه باهاش اجرا کرد مربوط میشه. 

البته باید این موضوع رو در نظر داشت که بعضی از ساز ها مثل ویولن، بدلیل توانایی ای که در اجرای قطعات با تئوری موسیقی کلاسیک و هم تئوری موسیقی سنتی رو دارن، هم جز دسته بندی ساز های ایرانی قرار میگیرن هم غربی که الان با همه ی اون ها آشنا میشیم.

ساز های ایرانی

هر منطقه جغرافیایی در جهان، ساز های مختص خودش رو داره که با فرهنگ و آداب و رسوم اون ناحیه و همچنین اقلیم و نوع متریالی که برای ساخت اون ساز استفاده میشه، همخوانی داره. همین امر باعث شده که علاوه بر تقسیم بندی که در بالا ارائه دادیم بتونیم بر اساس اقلیم های مختلف هم ساز ها رو طبقه بندی کنیم.

ساز تار

این ساز یک ساز سنتی ایرانی هست که پیشینه ساخت اون به سال 340 هجری شمسی برمیگرده و طراحی اون رو به دانشمند معروف فارابی نسبت میدن. این ساز جز خانواده زهی زخمه ای ها محسوب میشه و برای نواختن اون از مضراب استفاده میشه. متریال مورد استفاده در ساخت تار، عبارتند از : پوست، استخوان و روده حیوان و همچنین چوب و فلز. 

بدنه ی این ساز شبیه گلابی هست و یک دسته ی بلند به اون متصل شده و گوشی هایی که برای محکم کردن سیم ها و کوک ساز استفاده میشه بر انتهای این دسته ی بلند واقع شده. مدل های اولیه ی این ساز شامل 5 سیم بودند که موسیقیدان شهیر ایرانی درویش خان یک سیم دیگه به این ساز اضافه کرد و پس از اون تمام تار ها به صورت 6 سیم تولید شدن. 

گستره صوتی این ساز از C2 تا A5 هست. برای درک بهتر این بازه، به عکس زیر و نت هایی که روی کلاویه پیانو با رنگ قرمز مشخص شدن دقت کنید.

از نوازندگان قدیمی و برجسته این ساز میشه به درویش خان، علی نقی وزیری، علی اکبر شهنازی، مرتضی نی داوود و جلیل شهناز اشاره کرد و نوازندگان شاخص معاصر این ساز از حسین علیزاده، کیوان ساکت و علی قمصری رو میشه اسم برد.

ساز سه تار

این ساز هم جز ساز های سنتی ایرانی به حساب میاد و شباهت های بسیاری به ساز تار داره. ساز سه تار به شکلی که الان اون رو میشناسیم در قرن 7 و 8 هجری و در دوره تیموریان و صفاریان ساخته شده. این ساز هم جز خانواده زهی زخمه ای ها به حساب میاد و برای ضربه زدن بر روی سیم های اون از مضراب استفاده میشه. 

بسیاری از موسیقی دانان بر این باور هستن که ساز سه تار بر اساس الگوی ساز هایی مثل بربط و تار بوجود اومده. این ساز هم از مواد اولیه ای مثل چوب، فلز، پوست و استخوان ساخته میشه. سه تار در نمومه های اولیه خود از 3 سیم ساخته میشد که به مرور سیم چهارمی به اون اضافه شد که سیم بور یا اصطلاحا پشتیبان نامیده نامیده میشه.

این ساز کاسه و جسه کوچکتری نسبت به ساز هم خانواده خودش یعنی تار داره و همچنین دسته ی اون کوتاه تر هست. از این دو ساز به وفور در بداهه نوازی موسیقی اصیل (دستگاهی) ایرانی استفاده میشه.

سه تار دارای 28 پرده ی قابل جابجا شدن روی دسته هست که برای کوک های مختلف موسیقی ایرانی میشه اون ها رو بر حسب نیاز جابجا کرد. محدوده صوتی این ساز معادل 2 اکتاو و مشابه ساز تار هست و گستره صوتی C2 تا A5 رو شامل میشه. 

از نوازندگان شاخص ساز سه تار میشه به محمدرضا لطفی، بهروز صفاریان، حسین علیزاده و علی اکبر خان شهرزادی اشاره کرد.

ساز سنتور

یکی از ساز های سنتی ایرانی که قدمتی به درازای پادشاهی هخامنشیان داره و از حیث دیرینگی جز قدیمی ترین ساز های ملی ایران محسوب میشه. این ساز با صدای ظریف و پر احساسی که تولید میکنه جلوه گر هنر و فرهنگ ایران محسوب میشه که در بین جوامع بین المللی از ارزش و جایگاه ویژه ای برخوردار هست.

این ساز معمولا از چوب درختانی مثل گردو و تبریزی ساخته میشه و ساختمان این ساز به گونه ای هست که معمولا صفحه رویی اون رو کمی نازک تر میسازن تا طنین صدا در اون به وضوح شنیده بشه.

سنتور با وجودی که از دیرباز در موسیقی دستگاهی ایران برای بداهه نوازی استفاده میشد هم اکنون در موسیقی مدرن و تلفیقی امروزی هم یکی از ساز های تاثیر گذار به حساب میاد.

سنتور جز ساز های زهی کوبه ای به حساب میاد و برای نواختنش با مضراب به سیم ها ضربه میزنن. سیم های این ساز 12 ردیف 2 تایی هست. محدوده صوتی این ساز شامل 3 اکتاو و از F3 تا F7 هست و بازه و گستره ی وسیعی رو شامل میشه که در شکل زیر میتونین اون رو مشاهده کنین.

از نوازندگان شاخص این ساز میشه به بزرگانی همچون محمدرضا لطفی و پرویز مشکاتیان اشاره کرد.

ساز کمانچه

یک ساز ایرانی الاصل دیگه که از اون برای بداهه نوازی و همچنین اجرای قطعات سنتی ایران استفاده میشه. کمانچه جز خانواده ساز های زهی - آرشه ای محسوب میشه و برای نواختن اون، باید ساز رو به صورت عمود بر زمین در دست گرفت با استفاده از یک کمان (آرشه) اون رو اجرا کرد.

این ساز نه تنها در ایران، بلکه در کشور های همسایه بخصوص افغانستان، چاکستان، آذربایجان و ارمنستان هم از شهرت و محبوبیت برخورداره و قطعات بسیار به یاد موندنی از اون در موسیقی سایر فرهنگ ها به یادگار مونده.

تاریخ دقیق ساخت کمانچه مشخص نیست اما برخی از پژوهشگران موسیقی، قدمت اون رو به دوران هخامنشی نسبت میدن.

این ساز دارای یک کاسه صدای کوچک هست که معمولا از چوب گردو و درخت توت ساخته میشه. همچنین آرشه این ساز همانند ساز های دیگه از موی اسب ساخته میشه و به صورت دسته ای روی این کمان قرار میگیره که نوازنده به لغزاندن اون ها روی سیم های این ساز و با انگشت گذاری روی دسته اون، نت های این ساز رو به صدا در میاره. همینطور این ساز دارای 3 یا 4 سیم از جنس فلز هست.

محدودنه صوتی این ساز از C2 تا C4 یا همون دو میانی هست که این گستره بسیار مناسب اجرای قطعات ایرانی میباشد. این محدوده صوتی رو روی پیانو و در شکل زیر شاهد هستید.

از بهترین نوازندگان قدیمی ساز کمانچه میشه به محمدرضا لطفی و فرامرز پایور اشاره کرد و بهترین کمانچه نوازانِ معاصر این ساز کیهان کلهر و علیرضا قربانی (خواننده) هستند.

ساز تنبک

یک ساز ایرانی دیگه که قدمت و دیرینگی اون و محل ساختش به قطعیت مشخص نیست. این ساز جز خانواده کوبه ای ها به حساب میاد و همین امر باعث میشه بخش ریتم نوازی موسیقی ایرانی رو بر عهده بگیره. 

تنبک به طور گسترده ای از چوب درختان ساخته میشه اما در زمان حاضر از مواد دیگه ای مثل فایبر گلاس یا پلاستیک هم استفاده میشه. این ساز در ابعاد و اندازه های مختلفی ساخته میشه که معمول ترین اون ها تنبم هایی با قطر متوسط هستن. ساختمان تنبک به گونه ای هست که یک کاسه بزرگ توخالی با پوست حیوان و.شیده میشه و این امر به نوازنده این امکان رو میده تا با ضربه زدن به نواحی مختلف اون صداهایی با گستره صوتی خیلی بم تا خیلی زیر رو تولید کنه.

برای نواختن تنبک از دو تکنیک مهم ضربه با سر انگشتان (Teka) و ضربه با کف دستان (Zarb) استفاده میشه.

از نوازندگان شاخص ساز تنبک میتونیم به جلال ذوالفنون و فرامرز پیروز اشاره کنیم.

ساز دف

پیشینه ساز دف به کل منطقه خاورمیانه برمیگرده و رد پای اون رو در تمام فرهنگ های این منطقه به ویژه ایرانی، ترکی و عربی میشه دید. دف جایگاه ویژه ای به خصوص در میان صوفیان و مناسک صوفی گری (عرفانی) بازی میکنه.

این ساز معمولا از چوب درختان گردو ساخته میشه و بصورت دایره ای برش میخوره و بر روی اون پوست حیوان کشیده میشه و در اغلب این ساز ها زنجیرهای ک.چکی به ساز متصل میشه که زنگ یا سیل نامیده میشه و در حین ضربه زدن به ساز، طنین بسیار زیبایی در اون ایجاد میشه.

دف ترکیب بسیار خوبی در کنار بقیه ساز های اصیل ایرانی از جمله تار، سه تار، سنتور و کمانچه میسازه و از این ساز به طور گسترده در بداهه نوازی موسیقی سنتی ایران استفاده میشه.

از نوازندگان شاخص ساز دف میتونیم به محمد رضا شجریان، کیهان کلهر، محمد فرهبد و محسن فرح اشاره کنیم.

ساز نی

این ساز که در خانواده ی ساز های بادی - چوبی قرار میگیره محدود به جغرافیای خاصی نیست و از دیر باز در فرهنگ های مختلف به عنوان یک ساز مهم مورد استفاده قرار میگرفته. تاریخچه ساخت نی رو میشه به چین و مصر باستان نسبت داد و بعد از اون در کشور های دیگه از جمله ایران هم مورد استفاده ی گسترده قرار گرفت.

این ساز در کشور ما در تمام ادوار تاریخ پیش و پس از اسلام به منظور مدح و ستایش پادشاهان مورد استفاده قرار میگرفته و سالهاست که در موسیقی سنتی ایرانی نقش ویژه ای در بداهه نوازی بازی میکنه.

این ساز به دو حالت نی قهرمان و نی عادی ساخته میشه که مورد اول، جسه بزرگتر و صدای پر شور تری به نسبت گزینه ی دوم داره.

محدوده صوتی این ساز به طول و جنس ساخت بستگی داره که معمولا از C4 تا G6 میتونه متغیر باشه. میتونید این بازه ی صوتی رو در شکل زیر مشاهده کنید.

از بهترین نوازندگان این ساز در ادوار مختلف میشه به حسن کسایی، نایب اسدالله و جمشید عندلیبی اشاره کرد.

ساز های غربی

در مطلب بالا، با ساز های معروفی که عمدتا محدود به جغرافیای ایران میشن آشنا شدیم و الان کمی میخوایم به سطح گسترده تری قدم بذاریم و با سازهای بین المللی آشنا بشیم که در موسیقی سایر نقاط جهان مورد استفاده قرار میگیرن و عمدتا از تئوری موسیقی کلاسیک برای نت نگاری و اجرای اون ها استفاده میشه.

ساز پیانو

این ساز که با عنوان پادشاه تمام ساز های دنیا شناخته میشه که دلیل این لقب هم چیزی نیست جز محدوده صوتی بسیار گسترده ای که ساز پیانو میتونه بنوازه. در واقع این ساز از بم ترین تا زیر ترین نت هایی که برای گوش انسان در قالب صداهای قابل شنیدن به حساب میاد رو میتونه اجرا کنه و از این حیث هیچ سازی در دنیا با اون قابل مقایسه نیست. تقریبا هیچ سبکی در موسیقی دنیا وجود نداره که پیانو نشه اجرا کرد.

این ساز جز خانواده ساز های زهی - کلاویه ای محسوب میشه. به این صورت که پس از ضربه زدن به کلید ها (کلاویه های) پیانو، یک چکش که به انتهای اون وصل هست به یک سیم خاص ضربه میزنه و تولید صدای یک نت با فرکانس مشخص رو به همراه داره. این ساز برای اولین بار توسط بارتولومئو کریستوفی ایتالیایی در سال 1700 میلادی ساخته شد و پس از تغییراتی، به شکلی که امروز اون رو میشناسیم در اومد.

این ساز از موادی مثل چوب برای بدنه و سایر قسمت ها مثل چکش و همچنین فلز برای ساخت سیم ها، ساخته میشه.

ساز پیانو دارای 7 اکتاو کامل و 88 کلاویه هست که قابل قیاس با هیچ سازی از نظر وسعت صدا نیست. در شکل زیر تمام کلاویه های پیانو رو شاهد هستید.

از نوازندگان شاخص این ساز میشه به لودویگ فان بتهوون، فردریک شوپن و فرانتس لیست اشاره کرد که با ساخت کنسرتو ها و سونات های بی نظیری به فراگیر شدن این ساز در جهان بسیار کمک کردن.

ساز گیتار

این ساز پر کاربرد و محبوب که هم در جمع های کوچک و هم کنسرت های بسیار بزرگ همیشه مورد استفاده قرار گرفته و بدون شک یکی از محبوب ترین ساز های حال حاضر دنیا هست و نظر دوستداران موسیقی بسیار زیادی رو به خودش جلب کرده. بخش عمده ای از دلیل این مقبولیت عمومی  مربوط به این میشه که نوازنده ی این ساز همزمان میتونه با نواختن آکورد ها، به همخوانی با اون ها بپردازه.

این ساز جز خانواده ساز های زهی - زخمه ای هست و برای نواختن اون از یک پیک (مضراب) استفاده میشه به این صورت که نوازنده اون رو بین انگشتان خودش قرار میده و با وارد کردن ضربه به سیم ها و همزمان گرفتن سیم ها روی دسته ی ساز، نت های اون رو به صدا در میاره.

این ساز هم مثل بقیه ساز های این خانواده از چوب درختان برای ساخت بدنه و دسته و همچنین سیم های پلاستیکی و فلزی ساخته میشه. گیتار ها معمولا به سه دسته ی معمول گیتار کلاسیک ، گیتار آکوستیک ، گیتار الکتریک و گیتار بیس تقسیم بندی میشن.

تفاوت دو گیتار اول در اندازه و بزرگی کاسه صدا و همچنین جنس سیم ها هست. به این صورت که کاسه ساز در گیتار کلاسیک کوچکتر هست و از 6 سیمی که این ساز داره 3 تا از اون ها به جنس پلاستیک و 3 تای دیگه از جنس فلز هست. دلیل نام گذاری این ساز به گیتار نایلون هم در واقع همین جنس سیم ها هست. از این نوع گیتار مهمولا در اجرای قطعات کلاسیک و پاپ استفاده میشه. ولی در گیتار آکوستیک کاسه ی ساز کمی بزرگتره و جنس تمام سیم های اون از فلز هست و به همین خاطر صدای پر حجم تری به نسب نوع اول تولید میکنه، به همین خاطر از این ساز در سبک های جز و بلوز بیشتر استفاده میشه.

گیتار های بیس و الکتریک هم به این دلیل به این نام شناخته میشن که بدنه ی توپری دارن و برای تولید صدا نیازمند کاسه صدا نیستن و سیگنال های اون ها توسط یک سیم به تقویت کننده (آمپلیفایر) منتقل میشه و صدا بصورت تقویت شده از یک بلندگو پخش میشه. از این نوع گیتار برای سبک های متال، راک و بلوز استفاده میشه.

از بزرگترین نوازندگان گیتار کلاسیک میشه پاکو د لوسیا رو نام برد و همچنین نوازندگان شاخص گیتار الکتریک میشه به دیوید گیلمور و جیمی هندریکس اشاره کرد.

ساز ویولن

ویولن یکی از قدیمی ترین ساز های زهی دنیا هست که کمتر سبکی هست که در اون از این ساز استفاده نشه. از سبک کلاسیک تا موسیقی جیپسی و حتی موزیک سلتیک رو میشه با ویولن اجرا کرد و در تمام این سبک ها باعث صلابت و زیبایی دو چندان قطعه میشه. این ساز رو میشه هم در رده بندی ساز های غربی و هم در رده بندی ساز های سنتی ایرانی در نظر گرفت. چون از این ساز در موسیقی دستگاهی ما به وفور استفاده میشه. 

قدمت ساخت ویولن به اوایل قرن 16 میلادی و به کشور ایتالیا بر میگرده. این ساز ترکیبی از رباب و ویولا د گامبا (سازی بزرگتر از خود ویولن) هست و با ترکیب این دو ساز و رسیدن به یک اندازه ی کوچکتر، با سازی که هم اینکه در گروه ها و ارکستر ها استفاده میشه رسیدن.

ویولون هایی که هم اینکه در دست نوازندگان حال حاضر قرار داره مدلی هست که توسط استرادیواری (نوازنده ی مشهور ایتالیایی) طراحی شده. این ساز یک ساز موسیقی زهی آرشه ای هست که با یک Bow یا کمان نواخته میشه. به این صورت که نوازنده با انگشت گذاری روی گریف (دسته) ویولن و کشیدن آرشه ای که از موی اسب ساخته شده، نت ها رو به صدا در میاره.

ویولن جز سازهای بدون پرده بندی هست و به همین دلیل نوازنده های مبتدی، اوایل راه نمیتونن صدای کوک یا ژوست ای از این ساز در بیارن، پس میتونیم بگیم به همین دلیل ویولن یک ساز با درجه سختی زیاد برای آموزش محسوب میشه.

محدوده صوتی این ساز معادل 3 و نیم اکتاو هست و به همین دلیل گستره صوتی مناسبی برای اجرای قطعات مختلف از سبک های متعددی رو داره. این محدوده رو میتونید در عکس زیر و روی ساز پیانو مشاهده کنید.

از نوازندگان قدیمی و شاخص این ساز میشه به نیکولو پاگانینی، دیوید ایستراخ و نوازندگان معاصر و برجسته ی این ساز به ایتزاک پرلمن و دیوید گرت اشاره کرد.

ساز ساکسیفون

این ساز که در خانواده ی یادی - فلزی ها قرار میگیره یکی از سازهای بسیار تاثیر گذار سبک های مختلف بخصوص جز هست که بداهه نوازی های بی نظیر این سبک توسط نوازندگان شاخص این ساز انجام گرفته.

ساکسفون در ابتدا و در قرن 19 (سال 1840) توسط نوازنده ی بلژیکی آدولف ساکس ساخته شد که این ساز اسم خودش رو از روی این شخص برداشته. هدف آدولف در تولید این ساز، ترکیب کردن صدای ساز بادی چوبی کلارینت و بادی فلزی ترومبون بود که در نهایت به این ساز بینظیر با صدای جادوییش رسید.

در ابتدا ساکسیفون در موسیقی هایی که در رژه های نظامی اجرا میشد مورد استفاده قرار میگرفت اما به تدریج این ساز بینظیر به سبک هایی مثل جز و پاپ راه پیدا کرد و جای خودش رو در این سبک ها پیدا کرد.

ساکسیفون مثل اکثر سازهای این خانواده، خود صدا نیست. یعنی برای اجرای اون مجبورید قواعد تنفس در این ساز رو آموزش ببینید. اگه بخوام راحت تر بگم، شما نمیتونید بدون آموزش دیدن تنفس صحیح در این ساز، صدای حتی یک نت از اون ها رو در بیارید.

ساختمان تولید صدا در ساکسیفُن به این صورت هست که یک Reed (صفحه رید) درون دهان قرار میگیره و با دمیدم در ساز و چرخش در لوله ی فلزی اون، این ساز به صدا در میاد.

انواع ساکسیفون ها بر اساس محدوده ی صدایی اون ها طبقه بندی میشن، که به ترتیب از صدای زیر به صدای بم عبارتند از: ساکسیفون سوپرانو ، ساکسیفون آلتو ، ساکسیفون تنور و ساکسیفون باریتون .

از نوازنده های شاخص این ساز در قرن گذشته میشه به چارلی پارکر (ملقب به Bird) اسطوره ی بی همتای بداهه نوازی جز، جان کولترین و از نوازنگان معاصر اون میشه به کنی جی و جورج گرشوین اشاره کرد.

ساز ترومپت

یک ساز دیگه از خانواده ی بادی - برنجی ها (فلزی) که قدمت ساخت اون به سالهای دور و قرون وسطی بر میگرده. این ساز که در بیشتر کشور های دنیا به اسم شیپور شناخته میشه از دیرباز در تمدن های مصر، یونان و روم در تمام مراسم های مذهبی مورد استفاده قرار میگرفته. این ساز قابلیت های اجرایی فراوانی داره که برای انواع سبک ها از جز تا کلاسیک و پاپ مناسب هست.

این ساز تنها دارای 3 شستی (Valve) روی بدنه هست که هنگام فشردن اون ها با حالات مختلف طول لوله اصلی تغییر میکنه و صدای ساز در حالات مختلف عوض میشه. این ساز شامل یک لوله ی شیپور شکل هست که در ابتدای اون یک دهانی (Mouth Piece) قرار داره و نوازنده با استفاده از اون ناحیه در ساز فوت میکنه و در انتهای اون یک خروجی شیپور مانند قرار داره که وظیقه ی تولید صوت و نت ها رو در اختیار داره.

از نوازندگان شاخص پیشین ساز ترومپت میشه به مایلز دیویس، لویی آرمسترانگ و دیزی گلیسپی اشاره کرد و نوازندگان شاخص این ساز در زمان معاصر میشه از نوازنده ی بنام فرانسوی - لبنانی ابراهیم معلوف نام برد.

ساز فلوت

از قدیمی ترین ساز های دنیا که به طور معمول طی گذشت زمان های مختلف در اکثر نقاط دنیا مورد تحول و تغییرات اساسی قرار گرفته و به صورت همزمان در همه ی کشور های دنیا مورد استفاده برای نوازندکی در انواع سبک ها قرار گرفته. 

این ساز در دسته ی ساز های بادی به حساب میاد که نوازنده برای تولید صدا در اون دمش (فوت) میکنه و این هوا از طریق قسمت دهانی، وارد لوله ی هوا میشه و نوازنده با قرار دادن انگشت ها روی دریچه های هوا، در حالات مختلف صدای نت های متنوعی در گستره (اکتاو) های مختلف رو در میاره. در انتها این هوای خروجی از قسمت پایانه خروجی این ساز خارج میشه و در قالب فرکانس های مختلف به گوش شنونده میرسه. 

فلوت ها بر اساس کاربرد و گستره ی صوتی به چند دسته تقسیم میشن که اون ها رو الان با هم نام میبریم.

• فلوت کلید دار : که از اون در ارکستر های کلاسیک و همچنین اجرای تک نوازی استفاده میشه.

• فلوت پیکولو : که جسه ی اون از فلوت قبلی که نام بردیم کوچکتر هست و صدایی تیز تر نسبت به مدل قبلی داره.

• فلوت باس : که صدای بسیار بم و عمیقی تولید میکنه

•  فلوت های چوبی و نقره ای ساده : در سبک های مختلف از اون استفاده میشه

از نوازندگان شاخص ساز فلوت میشه به ژان پیر رمو ، جرالد دنک و جیمز گالوی اشاره کرد.

ساز ساز دهنی

این ساز جز خانواده ی بادی - چوبی ها به حساب میاد که معمولا تو کشور ما با این اسم شناخته میشه و در واقع اسم لاتین و جهانی اون هارمونیکا هست، سازیه که قدمتی 4000 ساله داره و مدل های ابتدایی اون در کشور چین ساخته شده. مکانیزم تولید صدا در مدل های پیشین و امروزی مشابهت های زیادی داشتن، اما از سال 1857 یک ساعت ساز آلمانی به اسم فردریش بوشمان، سازدهنی ای که در حال حاضر و به شکل امروزی در دسترس ما هست رو به این صورت طراحی کرد.

این ساز یک ساز همه کاره محسوب میشه و مدل های متداول اون از سبک جز تا کلاسیک و بلوز رو میتونن اجرا کنن. این ساز بر خلاف جسه ی کوچیکش، قابلیت های فراوان و گستره ی صوتی به نسبت وسیعی داره که به همین دلیل برای تک نوازی و گروه نوازی و همچنین ارکستر در اجرای قطعات مختلف از اون استفاده میشه.

مکانیزم تولید صدا در این ساز به این صورته که نوازنده با دمش و مکش کردن در سوراخ های اون، باعث ایجاد لرزش در تیغه ی مورد نظر میشه و فرکانس مشخصی از اون ارتعاش اون تیغه خارج میشه که همون نت های سازدهنی هست.

انواع سازدهنی بر اساس لیست زیر طبقه بندی میشن، که دو تای اولی یعنی سازدهنی کروماتیک و سازدهنی دیاتونیک از همه ی اون ها متداول تر هستن.

• سازدهنی کروماتیک : مشخصه ی اصلی اون قرار گرفتن یک کلید کنارش هست و برای اجرای سبک های پاپ، کلاسیک و جز مورد استفاده قرار میگیره. این ساز در ابعاد 10، 12، 14 و 16 سوراخ موجود هست ولی مرسوم ترین مدل اون همون 12 سوراخ هست.
• سازدهنی دیاتونیک : این ساز کوچکترین جسه رو بین هارمونیکا ها داره و در ابعاد 10 سوراخ تولید میشه و برای سبک های بلوز، کانتری و فولک مورد استفاده قرار میگیره.
• سازدهنی ترمولو : این ساز که محدود ترین ساز این هانواده هست در مدل 24 سوراخ تولید میشه و ارزش صرف هزینه و وقت برای آموزش رو نداره.
• سازدهنی باس : این ساز همانند یک ساز با فرکانس پایین عمل میکنه و برای قطعات کلاسیک و تامین بخش نت های پایین استفاده میشه.
• سازدهنی کورد: از این ساز برای اجرای آمورد های مختلف موسیقی در ارکستر ها استفاده میشه.

این ساز در مدل های مختبف بازه های صوتی متنوعی داره اما در متداول ترین نوع اون ها یعنی 12 سوراخه، دارای بازه صوتی 3 اکتاو و از C4 تا C8 هست.

از نوازنگان برتر این ساز میشه به هوارد لوی و لیتل والتر برای هارمونیکا دیاتونیک و توتس تلمانس و فرانز اشمل برای هارمونیکا کروماتیک رو نام برد.

ساز هنگ درام

این ساز که جز خانواده ی کوبه ای ها به حساب میاد قدمتی کوتاه مدت داره و ساخت و طراحی اون کمتر از 25 سال هست انجام شده و در اوایل دهه 2000 برای اولین بار توسط فلیکس روه و سابین لیچ طراحی و تولید شده. نام دیگر این ساز Handpan هست که در جوانع بین المللی به این نام شناخته میشه.

این ساز از فلز استیل ضد زنگ ساخته میشه و شبیه به یک گنبد هست که گودی هایی با عمق کم روی آن قرار داره و معمولا بصورت 9 نت ساخته میشه و این نت ها در یک گام مشخص قرار دارن.

برای نوازندگی این ساز معمولا باید نوازنده از سر انگشتان دست استفاده کنه به این صورت که با ضربه ی سریعی که به اون وارد میکنه باعث ایجاد یک رزونانس در این ساز میشه و این صدا پس از طنین انداختن در ساز، به گوش شنونده میرسه.

با هنگدرام سبک های مختلفی میشه اجرا کرد ولی بصورت کلی این ساز در موسیقی های آرامش بخش که مناسب برای حرکات مدیتیشن و مراقبه هست خیلی استفاده میشه. همچنین از این ساز برای موسیقی های تجربه گرا و فیوژن استفاده میشه که ترکیبی از سبک های مختلف به حساب میاد.

از نوازندگان شاخص این ساز میشه به ساموئل دووی و کریستوف کایزر اشاره کرد.

ساز کاخن

این ساز که جز کوبه ای ها محسوب میشه ریشه در موسیقی سنتی اسپانیا (Flamenco) داره و در سبک های دیگه از جمله موسیقی لاتین، جز و پاپ هم این اواخر مورد استفاده قرار گرفته.زادگاه پیدایش این ساز یک کشور آمریکای جنوبی به اسم پرو هست و فلسفه ی ساخته شدن اون به برده داری آفریقایی تبار های این کشور توسط اسپانیایی ها برمیگرده.

ساختمان این ساز به شکل یک جعبه ی چوبی هست که مستطیلی شکله و 6 وجه داره و شیوه ی به صدا در آوردن اون به این صورت هست که نوازنده روی این ساز میشینه و با وارد کردن ضربه هایی به اشکالِ گوناگون، از ناحیه های مختلف این ساز صدا گیری میکنه. این ساز همانند سایر ساز های کوبه ای، وظیفه ی برقرار کردن ریتم برای یک گروه رو بر عهده داره.

به طور کلی با استفاده از دو نوع ضربه میشه از این ساز صدا گرفت، یکی ضربه به مرکز و دیگری ضربه به لبه ها. معمولا صدا به مرکز صدای حجیم تری تولید میکنه و ضربه به لبه صدای نازک تر.

از نوازندگان تاثیر گذار ساز کاخن میشه به کامیلو لارا و مارکوس آلونسو اشاره کرد.

ساز کالیمبا

این ساز که اسامی دیگه ای مثل سانگا یا مبیرا داره، یک ساز مربوط به منطقه ی بومی آفریقا محسوب میشه و در کشور زیمبابوه و مناطق همجوار اون برای اولین بار ساخته شده.

ساختار این ساز به صورت یک جعبه ی تو پر کوچک هست که تیغه هایی فلزی روی آن قرار داره و و نوازنده با قرار دادن سر انگشتان روی قسمت انتهایی این تیغه ها باعث ارتعاش اون ها و در نهایت تولید صداهای موسیقی روی اون ها میشه و به گوش شنونده میرسه. کالیمبا (Kalimba) سازی هست که در چند سال گذشته در کشور ما ایران، طرفداران بسیار زیادی پیدا کرده و به دلیل قابل حمل بودن و قیمت پایینی که داره خیلی از هنر دوستان اون رو به همدیگه هدیه میدن.

دلیل تفاوت صدایی تیغه های این ساز در واقع تفاوت در طول اون ها هست و همین امر باعث تولید صدا با فرکانس مختلف رو این ساز میشه. طول این تیغه ها بین 10 تا 22 سانتیمتر متغیر هست و هر کدام از اون ها بر حسب گام و کوک ساز، تمامی نت های یک گام یعنی C  D  E  F  G  A  B  B رو تولید میکنن.

از نوازندگان شاخص کالیمبا میشه به دیمون آلبارن و زاماکو کواکو اشاره کرد.