اولین تجربه ی انتخاب و شروع یک ساز موسیقی میتونه خیلی هیجان انگیز باشه اما در عین حال میتونه چالش هایی رو به همراه داشته باشه. خیلی از مبتدیان به دلیل عدم آگاهی و همچنین گستردگی تنوع ساز ها، برای انتخاب به زحمت میفتن. چون پارامتر های زیادی وجود داره که تو مسیر انتخاب ساز میتونه بهتون کمک کنه. بریم با هم دونه به دونه اون ها رو بررسی کنیم.
1. مشخص کردن هدف نوازندگی
تعیین هدف نهایی از شروع نوازندگی، مهمترین سوالی هست که باید به یه جواب تقریبا دقیق بهش برسید. پرسش هایی رو برای خودتون مطرح کنید و سعی کنید با فکر کردن به جوانب اون ها و ترسیم یه نقشه ذهنی، بهشون یک پاسخ صادقانه بدید. شاید باورش سخت باشه اما تعداد زیادی از نوازنده ها یا دلیل قانع کننده ای برای شروع ساز ندارن یا بر حسب رقابت با دوست و آشنا تصمیم به آموزش یک ساز موسیقی میگیرن. به سوال های زیر به دقت فکر کنید.
- آیا دوست دارم ساز رو برای سرگرمی دنبال کنم یا میخوام این مسیر رو حرفه ای پیش ببرم؟
- به چه سبکی علاقه دارم؟ تو این مقاله میتونین با انواع سبک های موسیقی از کلاسیک و راک گرفته تا جز و رپ آشنا بشین.
- ترجیحم ساز زدن تنها هست یا تمایل به اجرای گروهی دارم؟
پرسیدن همین چند سوال مهم خیلی بهتون کمک میکنه تا بر حسب علاقه به سبکی خاص سازتون رو انتخاب کنید. به طور مثال اگر به سبک کلاسیک علاقه دارید سازهای زهی آرشه ای مثل خانواده ی ویولن ها انتخاب بسیار خوبیه و همچنین اگه به سبک راک و متال علاقه مند هستید درامز و گیتار الکتریک انتخاب های خیلی خوبی هستن.
2. سن و شرایط فیزیکی رو در نظر بگیرید
از مهمترین فاکتور های انتخاب ساز، سن و سال فرد نوازنده و شرایط فیزیکی و جسمی فرد هست. فرض کنید به کمر درد یا زانو درد مبتلا هستید و نشستن های طولانی مدت برای سلامت شما بسیار مضر هست. بنابراین انتخاب یک ساز که برای نوازندگی احتیاج به نشستن داره، نمیتونه انتخاب خوبی برای شما به حساب بیاد.
یا برخی ساز ها هستن که مناسب برای رده ی سنی خاصی محسوب میشن. مثل سازهایی که در موسیقی کودک مورد استفاده قرار میگیرن و طبیعتا برای رده سنی کودکان و آشنایی اون ها با موسیقی به واسطه ی اون ها انجام میگیره. اینجا بر حسب رده ی سنی چند پیشنهاد مختلف دارم که میتونه راهنمایی خوبی واستون به حساب بیاد.
- رده ی سنی کودکان (4 تا 7 سال) : سازهای موسیقی کودک مثل بلز، فلوت ریکوردر، طبلک
- رده سنی نوجوانان (8 تا 15 سال) : سازهای متداولی مثل گیتار، پیانو، ویولن و درامز
- رده سنی بزرگسالان (بالای 18 سال) : هر سازی که در دنیای موسیقی وجود داره
3. هزینه و بودجه رو تعیین کنید
هر چقدر هم به یه ساز مشخص علاقه داشته باشیم، قیمت اون ساز و به طبع بودجه ای که برای خریدش در نظر گرفتیم، عامل تعیین کننده به حساب میاد. فرض کنید شخصی به آموزش پیانو علاقه مند هست و همونجور که میدونید این ساز در رده ی سازهای گران قیمت محسوب میشه و در زمان حال (سال 1403) یک پیانو آکوستیک قیمتی بالای 500 میلیون تومان داره.
حالا فرد مورد نظر میتونه از تصمیمش منصرف بشه یا بر حسب بودجه اش به ساز های پایین تر نزول پیدا کنه. به طور مثال به سراغ پیانو های دیجیتال که قیمت پایین تری داره بره یا باالجبار کیبورد و سازهای مشابهش رو انتخاب کنه.
برای اینکه یک شناخت کلی نسبت به بازه قیمتی سازهای معروف داشته باشید اینجا چندتاشون رو در مثال زیر آوردم.
- سازهای ارزان : فلوت ریکوردر - گیتار کلاسیک - کیبورد مبتدی - هنگ درام - کالیمبا - سازدهنی که میتونین از اینجا خرید و آموزش اون رو شروع کنید.
- سازهای میان رده : ویولن - ساکسفون مبتدی - گیتار آکوستیک
- سازهای گران : پیانو (آکوستیک و دیجیتال) - گیتار الکتریک - درامز
باید این نکته رو اضافه کنم که، در صورتی که بودجه ای که برای خرید ساز کنار گذاشتید به خرید ساز های نو نرسید، میتونید گاردتون رو نسبت به این موضوع پایین بیارید و به دنبال ساز های دسته دوم تمیز بگردید و این نکته رو از من داشته باشید که معمولا سازهایی که به عنوان دسته دوم آگهی میشن و در عنوانشون "عین نو" یا "کاملا دست نخورده" درج میشه در اکثر مواقع کاملا مورد تایید هست چون نوازنده ها به ندرت پیش میاد سازی که مثل بچه اشون هست رو به راحتی ازش دل بکنن.
4. بررسی امکان یادگیری
حتما شنیدین که میگن ویولن پوست نوازنده رو میکنه تا صدای تمیزی بده! این نقل قول به سختی یادگیری ساز ویولن اشاره داره. اگر یه نوازنده ی مبتدی ویولن اطراف شما باشه، احتمالا با من موافق هستید که تحمل صدای این ساز در روز های اول بسیار طاقت فرسا هست. دلیل این موضوع اینه که ویولن یک ساز بدون پرده بندی به حساب میاد و به همین دلیل نوازنده برای اینکه بتونه صدای ژوست و کوکی از این ساز در بیاره اصطلاحا پوستش کنده میشه.
پس نتیجه میگیریم که بعضی سازها احتیاج به تایم بسیار زیادی برای تمرین دارن و نمیشه با روزی ربع ساعت تا 20 دقیقه وقت گذاشتن بابت اجرای قطعات انتظار نتیجه ی مطلوبی ازشون داشت. حتما تو انتخاب ساز دقت کنید که به صورت مفید چقدر میتونین در طول روز برای پیشرفتتون در نوازندگی وقت بذارید.
اگر به این نکته دقت نکنید و با وحود مشغله بسیار زیاد به سراغ یک ساز خیلی سخت برید، هیچ بعید نیست که به زودی دلسرد بشید و اون ساز رو کنار بگذارید.
5. بررسی زمان آموزش ساز ها
همونطور که احتمالا میدونید، موسیقی همانند یک اقیانوس بی انتها هست. کلا برای هیچ مهارت هنری نمیشه مدت زمان مشخصی برای یادگیری اش پیش بینی کرد. ممکنه شما آهنگ خاصی نظرتون رو جلب کنه و به واسطه ی اون شروع به یادگیری سازی مشخص کنید، اما با گذر زمان میزان علاقه تون به اون ساز بیشتر بشه و تمایل داشته باشید تا سطوح حرفه ای تری پیش برید.
اما به صورت میانگین میشه بر حسب سختیِ آموزش برای ساز های مختلف موسیقی یک بازه ی زمانی حدودی برای رسیدن به سطح متوسط تو اون ساز در نظر گرفت. اینجا میخوایم این مدت زمان حدودی رو برای هر ساز تعیین کنیم تا با شناخت بیشتری نسبت به انتخاب مسیر موسیقی تون قدم بردارید.
- سازهایی با مدت زمان یادگیری کوتاه
سازهایی هستن که معمولا از روز اول نوازندگی چالش خاصی برای نوازنده ایجاد نمیکنن به همین دلیل مراحل اولیه تا رسیدن به اجرای یک قطعه ساده با سرعت بیشتری طی میشه. از جمله این ساز ها میشه به گیتار، هنگ درام، کالیمبا، فلوت ریکوردر و سازدهنی اشاره کرد.
- سازهایی با مدت زمان یادگیری متوسط
سازهایی هستن که معمولا اوایل راه چالش های اندکی برای نوازنده به وجود میارن اما با تمرین بیشتر میشه همه ی اونا رو با موفقیت سپری کرد و به اولین آهنگ ساده رسید. سازهایی مثل ساکسفون و ترومپت از جمله این خانواده هستن و اونم به این دلیل هست که این ساز ها خود صدا نیستن و نوازنده برای اجرای اولین نت ها باید اصول خاصی رو آموزش ببینه اما در ادامه مسیر نوازندگی هموار تر میشه.
- سازهایی با مدت زمان یادگیری طولانی
سازهایی هستن که نوازنده در کل طول مسیر یادگیری با انواع چالش ها از جمله دست گرفتن صحیح ساز، اجرای تک نت و در ادامه اجرای ژوست و صحیح فرکانس نت ها دست و پنجه نرم میکنه. این ساز ها معمولا بدون پرده بندی هستن و به همین دلیل اجرای نت ها به واسطه حک شدن صدای دقیق اون تو ذهن نوازنده هست. از جمله این ساز ها میتونیم به ویولن و کمانچه اشاره کنیم.
نتیجه گیری
برای شروع آموزش یک ساز جدید پاسخ به تمام پرسش های بالا الزامی هست و هر چقد با خودتون صادق تر باشید در ادامه از مسیر نوازندگی لذت بیشتری میبرید و در نهایت نتیجه بهتری میگیرید. سعی کنید از فکر های رویا پردازانه فاصله بگیرید و واقعیت های زندگی تون از جمله تایم آزاد تمرین و همچنین میزان بودجه ی حدودی رو بر اساس شرایط کنونی تعیین کنید.