تنفس دیافراگمی در ساز دهنی یعنی چی؟

آموزش رایگان ساز دهنی

تنفس دیافراگمی چیه؟

قبل از توضیح تنفس دیافراگمی، بذارید یه مثال ملموس براتون بزنم تا کامل بفهمید موضوع بحث ما چیه؟

نفس سرد و نفس گرم

تصور کنید الان شب تولد شما هست و دوستانتون یه کیک خوشگل به این مناسبت واسه شما تهیه کردن. حتما روی این کیک یه شمع تولد هم قرار داره و شما باید اون رو فوت کنید. 

حالا خوب اون لحظه ی فوت کردن شمع رو بخاطر بیارید. شما از یک بادِ سرد برای خاموش کردن شمع تولدتون استفاده میکنید. این بادِ سرد، در قفسه سینه ی شما تولید میشه که بهش Chest Breathing یا همون تنفس سرد هم میگن.

حالا موقعیت دیگه ای رو تصور کنید. فرض کنید در فصل زمستون دستتون یخ زده و قصد دارید دستتون رو گرم کنید. قطعا نوع فوتی که الان انجام میدین با حالت قبل کاملا متفاوته. این فوت کاملا گرم هست و دقیقا از ناحیه ی دیافراگم شما در میاد که ناحیه ای در قسمت بالای شکم شما هست و کمی جلوتر در موردش صحبت میکنیم.

به این نوع تنفس، تنفس دیافراگمی یا همون نفسِ گرم گفته میشه.

تنفس دیافراگمی و ساز دهنی؟

در اکثر سازهای بادی مثل ساکسیفون، ترومپت، فلوت و همچنین سازدهنی، برای بالا بردن کیفیت صدا و همچنین کنترل بهتر در اجرای افکت ها و تکنیک های مرتبط با این ساز ها، نوازندگان این ساز ها از تنفس دیافراگمی استفاده میکنن.

همونطور که قبلا هم اشاره کردیم، تنفس صحیح در سازدهنی مهمترین رکن اجرای این سازِ بادی هست و اگر نتونید به خوبی تنفس رو حین نواختن هارمونیکا رعایت کنید با مشکلات بسیار بزرگی مواجه میشین.

قبلا چیدمان نت ها در هارمونیکا کروماتیک رو با هم بررسی کردیم و متوجه شدیم که سوراخ های سازدهنی کروماتیک، هم در دَمش و هم در مَکِش صدا میدن و تولید نُت میکنن.

برای بالا بردن کیفیت صدا و همچنین کنترل روی صدای تمامی این نت ها به بهترین نحو، ضروری هست که ما از تنفس دیافراگمی و (نه تنفس قفسه سینه ای) استفاده کنیم. بدلیل اینکه تنفس دیافراگمی باعث میشه حجم تنفس ما به صورت قابل توجهی بالا بره.

دلیل این موضوع رو در ادامه توضیح میدم تا خودتون با مکانیزم پرده ی دیافراگم و نقش بسیار مهمی که در تنفس سازدهنی برای ما بازی میکنه آشنا بشین.

پرده ی دیافراگم چیه؟

همونطور که در شکل زیر میبینید، پرده ی دیافراگم یک پرده ی عضلانی هست که ریه ها رو از محتویات دستگاه گوارش جدا میکنه و دقیقا زیر قفسه ی سینه قرار داره.

وقتی شما از قفسه ی سینه ی خود برای دمش و مکش کردن و تولید صدا در سازدهنی استفاده میکنید، این هوا به ریه ها وارد میشه و سپس همونجا ریه ها رو پر میکنه. پس از اینکه ریه ها از اکسیژن اشباع میشن، بدلیل اینکه این تنفس، نفس سرد (قفسه سینه ای) محسوب میشه ریه ها به سمت جلو منقبض میشن و با قفسه سینه برخورد میکنن و دیگر جایی برای افزایش حجم بیشتر پیدا نمیکنن.

حالا برای اینکه این مشکل رو برطرف کنیم، از تنفس دیافراگمی در نوازندگی هارمونیکا استفاده میکنیم.

در تنفس دیافراگمی که به اون تنفس شکمی هم گفته میشه، در دمش و مکش کردن در سازدهنی از پرده ی دیافراگم کمک میگیریم. به چه صورت؟ بیا پایین تا بهت بگم..

مکانیزم پرده ی دیافراگم در تنفس

همونطور که قبلا هم توضیح دادیم، پرده ی دیافراگم یک غشای عضلانی و بسیار منعطف هست و میتونه تغییر شکل بده.

هنگامی که شما در حال مکش کردن در ساز دهنی هستید، هوا از محیط اطراف وارد محیط سازدهنی میشه و سپس از تیغه ی مورد نظر عبور میکنه و بعد از مرتعش کردن اون تیغه، به سمت سیستم تنفسی ما (ریه ها) حرکت میکنه.

اگر این هوا رو به سمت پرده ی دیافراگم هدایت کنید، کیسه ی ریه ها بدلیل قابلیت ارتجاعی بودن پرده ی دیافراگم، به سمت شکم حرکت میکنن و قابلیت انباشتِ حجم بیشتری از هوا رو داخل خودشون دارن. چون در حالت تنفس قفسه سینه ای، وقتی هوا وارد ریه ها میشه، در جهت افقی حرکت میکنن و با قفسه ی سینه برخورد میکنن و دقیقا به همین دلیل، قابلیت انباشت حجم کمتری از هوا در ریه ها بوجود میاد.

تمرین تنفس دیافراگمی

سعی کن این قسمت رو با دقت خیلی زیادی دنبال کنی چون یکی از مهمترین اصول مسیر نوازندگی هارمونیکا، تنفس صحیح و بخصوص تنفس دیافراگمی هست.

تمرینی که اینجا با رسم شکل توضیح میدم رو بصورت روزانه 5 الی 10 دقیقه انجام بده و ظرف مدت کوتاهی به این نوع تنفس مسلط میشی و میتونی تو نوازندگی سازدهنی ازش استفاده کنی.

قدم اول) دراز کشیدن

دقیقا مثل شکل زیر، به پشت دراز بکش و شونه هات رو به زمین بچسبون و همچنین پاهات رو از قسمت زانو کمی خم کن. 

قدم دوم) قرار دادن دست ها 

یکی از دست ها (دست چپ) رو روی قسمت بالاییِ شکم و دست دیگر (دست راست) رو روی قفسه ی سینه قرار بدین.

قدم سوم) دم و بازدم دیافراگمی 

هوا را مکش کنید (عملِ دَم) و سعی کنید هوا رو به سمت شکم هدایت کنید. بگونه ای که دستی که روی شکم قرار داره (دست چپ) حرکت کنه و به اگر شخصی از نیمرخ به بدنتون نگاه کنه، این دست رو در حال حرکت کردن به سمت بالا ببینه و همچنین دست مخالف (دست راست) روی قفسه ی سینه هیچ حرکتی نداشته باشه

قدم چهارم) تمرین مستمر

این فرایند رو اونقدر انجام بدید تا قلق کلی تنفس دیافراگمی رو فرا بگیرید و حتما روزی 5 الی 10 دقیقه این تمرین مفید رو انجام بدید تا روی این نوع تنفس کاملا مسلط بشین.

تنفس دیافراگمی، صحیح ترین حالت تنفس صحیح در هارمونیکا هست که به اجرای صحیح و با کنترل نت ها و همچنین اجرای افکت های سازدهنی خیلی کمک میکنه.