یکی از مواردی که در آموزش سازدهنی بسیار اهمیت داره بحث مراقبت از ساز هست. ساز دهنی هم مثل کلیه ساز ها احتیاج به مراقبت داره. به این دلیل که عوامل خارجی که در ادامه توضیح میدیم میتونه باعث استحلاک سریع تر ساز بشه و در روند آموزش شما اختلال ایجاد کنه.
تو این مقاله چند تا راهکار ارائه میدم که با رعایت کردنشون، طول عمر هارمونیکا ت رو ببری بالا و کیفیت صدا دهیِ سازِت رو تا مدت زمان طولانی ای بالا نگه داری.
1) کاور سازدهنی
کاور یا همون کیف محافظ ساز دهنی، به تنهایی میتونه بخش قابل توجهی از سلامت ساز رو تامین کنه.
کیف محافظ میتونه از سازِ شما در مقابل هر گونه گرد و غبار و ضربه ی جدی محافظت کنه. همچنین عایق خوبی برای سرما هست، و میتونه تا حدودی از هدر رفت گرمای ساز به محیط بیرون جلوگیری کنه. حتما بعد از تمرینِ سازدهنی، سازتون رو داخل کاور بگذارید تا از سلامتش مراقبت کرده باشید.
انواع کاور ساز دهنی
بر اساس نوع، کیفیت و مدل های مختلفِ هارمونیکا، کاور های متنوعی برای این ساز طراحی شده که در ادامه با چندتا از اونها آشنا میشیم.
در سازهای گرون قیمت تر، شاهد کاور هایی با کیفیت های بسیار بالا و متریال گرون قیمت هستیم.
سافت کیس
این کاور ها معمولا از متریال هایی مثل پارچه ی برزنتی ساخته میشن و همونجور که از اسمشون پیداست، کیفِ نرم به حساب میان و به خوبیِ کیف های سخت نمیتونن از ساز مراقبت کنن و همچنین عایق رطوبت و آب محسوب نمیشن. اما در عوض ریسکِ شکسته شدنِ کاور در اثر ضربه رو شامل نمیشن.
یکی از سازهایی که از کاورِ سافت کیس بهره برده، ساز دهنی بسیار پرفروش Easttop Kingdream هست.
هارد کیس
این کاور ها از متریال های مقاوم تر مانند پلاستیک سخت بهره بردن و به خوبی از سازدهنی در مقابل ضربات و همچنین رطوبت و آب محافظت میکنن.
یکی از سازهای بسیار معروف و با کیفیتی که از این نوع کاور بهره میبره سازدهنی Suzuki SCX-48 هست.
2) سرما و گرما دشمن سازدهنی
یکی از موارد مهم در مراقبت از هارمونیکا که باید بهش توجه ویژه ای بشه، دمایِ محیط نگهداری از ساز هست.
همونطور که در مطلبِ آشنایی با ساختمان سازدهنی هم بررسی کردیم، هارمونیکا علاوه بر اینکه دارای تیغه های بسیار نازک و آسیب پذیری هست، از قطعات بسیار حساسی به اسم ویندسیور در این ساز استفاده شده که بدلیل ماهیت پلاستیکی بودن این قطعات، در گرمای شدید احتمال تغییر شکلشون بسیار بالا هست.
همچنین در سازدهنی های کروماتیک ی که از شانه ی چوبی استفاده میکنن (مثل مدل های Hohner Mellow Tone) قرار گرفتن این ساز ها در معرض حرارت و برودت های متوالی، میتونه باعث ترک خوردن یا آسیب جدی در شانه ی ساز بشه.
به همین دلیل در فصل های سرد و گرم از رها کردنِ سازدهنی درون خودرو بشدت پرهیز کنید چون صدمات بسیار جبران ناپذیری به ساز وارد میشه.
3) قبل و بعد از تمرین
تعدادی نکته هست که اگه این ها رو رعایت کنی هم تمرینت با کیفیت تر میشه و هم سازت بیشتر عمر میکنه. بریم با هم بررسی شون کنیم.
این نکات رو حتما رعایت کن و جز عادت های همیشگی نوازندگیت قرار بده. چون تو رو تو مسیر نوازندگی، تو رو به سمت حرفه ای شدن پیش میبره.
- قبل از تمرین سازدهنی
قبل از شروع تمرینت حتما باید این نکات رو انجام بدی، چون در صورت انجام ندادنشون هم آسیب های جدی به هارمونیکا ت وارد میشه و هم صدای مطلوبی از سازت نمیتونی بگیری، پس به احتمال زیاد بخش زیادی از انگیزه ات رو از دست میدی و تمرینت کیفیت مطلوبی نخواهد داشت.
الف) دهان رو تمیز کن
حتما قبل از شروع نوازندگی ات دهانت رو تمیز کن تا اگر قبلش غذا یا نوشیدنی خوردی، این ضایعات به طور کامل از محیط دهان ات پاک بشه.
اگر قبل از تمرین سازدهنی غذا خوردی، سعی کن حتما مسواک بزنی، اما اگر فقط نوشیدنی های شیرین خوردی، تمیز کردن با گرداندنِ آب در محیط دهان هم کفایت میکنه.
ب) ساز رو گرم کن
همونطور که قبلا با ساختمان سازدهنی و اجزای تشکیل دهنده ی اون آشنا شدیم، فهمیدیم که یکی از قطعات تشکیل دهنده ی هارمونیکا کروماتیک، قطعه ی ویندسیور هست.
هنگامی که بدنه ی ساز دهنی کروماتیک سرد هست و قصد شروع نوازندگی رو داریم، حتما باید اون رو گرم کنیم و بعد شروع به تمرین کنیم. دلیل این کار چیه؟
وقتی ساز رو در محیط سردی قرار میدیم، گرمای ساز به کلی از دست میره و بدنه ی ساز بشدت خنک میشه. به محض اینکه در این حالت، شروع به دمش و مکش در ساز میکنیم، رطوبت خروجی از دهان ما وارد ساز میشه و بدلیل سرد بودن محیط ساز، بصورت قطرات شبنم، به ویندسیور میچسبه. همین امر باعث چسبندگی ویندسیور به صفحه تیغه میشه و منجر به تاخیر در صدای خروجی از ساز میشه.
حتما در فصل های سرد، این موضوع برای شما هم پیش اومده که بعد از مدت کوتاهی از شروع نوازندگی، صدای سوراخ های ساز با تاخیر در میاد.
راه حل این مشکل، قرار دادن ساز بین هر دو دست و بالا بردنِ دمای اون بصورت مالشی هست، به گونه ای که دمای ساز به دمای دهانِ شما نزدیک بشه.
ج) کلید اسلاید رو آزاد کن
خیلی از مواقع پیش میاد که کلید اسلاید در آغاز تمرین گیر میکنه و شما از این موضوع بی اطلاع هستید و به محض شروع نوازندگی، متوجه این موضوع میشین و باعث اختلال در نوازندگی شما میشه.
مخصوصا این موضوع میتونه در آغاز اجرای زنده پیش بیاد و باعث اختلال جبران ناپذیر در نوازندگی شما بشه.
میتونی برای اطمینان از این موضوع، کلید اسلاید رو امتحان کنی و اگر کار نکرد، کمی اون رو به بیرون بکشی و دوباره به داخل فشاز بدی تا از حالت قفل شدن در بیاد.
.jpg)
- بعد از تمرین سازدهنی
این موارد رو حتما بعد از تمرین ات انجام بده چون به طول عمر ساز خیلی کمک میکنه و تو رو از هزینه های تعمیرات هارمونیکا تا حدود زیادی بی نیاز میکنه.
الف) خارج کردن بزاق دهان
بعد از پایان تمرین، حتما ساز رو از سمتِ قطعه ی دهانی (همون قطعه ای که سوراخ های سازدهنی روش قرار داره) چند بار آروم به روی پات ضربه بزن تا اگر بزاق دهان ات وارد ساز شده، از همین طریق خارج بشه.
این مشکل مخصوصا بیشتر برای نوازنده های تازه کار بوجود میاد، چون هنوز کنترل خوبی روی مقدار ترشح بزاق دهانشون در اوایل راه ندارن و به احتمال زیاد حجم آب دهان بسیار زیادی از این طریق وارد ساز میشه.
ب) دستمال تنظیف
دستمال کوچکی که در تمام کیف های ساز دهنی در کنار ساز موجود هست و برای تمیز کردن ساز مورد استفاده قرار میگیره.
حتما بعد از پایان یافتن تمرینتون، بوسیله ی این دستمال تمام قسمت های خارجی ساز، بخصوص دهانی اون و اطراف اش رو تمیز کنید تا اثری از لکه و بزاق دهان روی ساز باقی نمونه.
در ضمن از این دستمال، برای زمانِ قبل از تمرین و گرم کردنِ ساز هم میتونید استفاده کنید. به این صورت که هارمونیکا رو بین دستمال قرار بدید و بصورت مالشی اقدام به گرم کردن ساز به مدت 2 الی 3 دقیقه بکنید.
4) پر قدرت ساز نزنید
خیلی از نوازنده های تازه کارِ سازدهنی در شروع آموزش این ساز بدلیل اینکه تنفس در ساز رو به خوبی بلد نیستن، نمیتونن نفس خودشون رو به خوبی کنترل کنن و با قدرت بسیار زیادی اقدام به دمش و مکش کردن در سوراخ های ساز دهنی میکنن.
نتیجه ی این کار، اعمال فشار بسیار زیاد به تیغه های ظریف سازدهنی هست و در نهایت منجر به آسیب های جدی به این تیغه ها و در بعضی موارد سبب فالش شدن یا از ک.ک در رفتنِ تیغه ی مورد نظر در ساز خواهد شد.
5) شستشو و نظافت ساز
همونجور که ابتدای این مقاله هم توضیح دادیم، یکی از موارد بسیار مهم در جلوگیری از ورود گرد و غبار به ساز، قرار دادن اون در کاور یا همون کیف هارمونیکا هست.
اما این موضوع فقط در زمان هایی که ما از ساز استفاده نمیکنیم میتونه موثر باشه، پس تکلیف زمان هایی که در حالِ تمرین هستیم چی میشه؟
حین تمرین، ورود گرد و غبار و همچنین بزاق دهان و سایر موارد به ساز کاملا اجتناب ناپذیر هست و همین مورد میتونه در بلند مدت باعث آسیب جدی به ساز بشه.