صدا گرفتن صحیح از سازدهنی ممکنه بنظر ساده بیاد، اما تمام هنرجوهای تازه کار بعد از خرید ساز دهنی، با چالش های مختلفی از جمله دو صدایی شدن نت ها، عدم شفافیت در صدای خروجی یا ضعف در اجرای نت های خیلی زیر یا بم مواجه میشن که اینجا میخوایم 4 راهکار عملی رو با هم بررسی کنیم تا کیفیت صدای سازدهنی رو با انجامشون بالا ببرید.
مرحله اول) اصول اولیه صدا گیری از سازدهنی
بعد از خرید ساز، اون رو از جعبه خارج میکنید و با شور و هیجان بالا شروع به فوت کردن در سازدهنی میکنید. اولین سوالی که احتمالا واستون پیش میاد اینه که چرا صدای نت ها تکی و واضح شنیده نمیشن و چه علتی باعث میشه چند نت بصورت همزمان به صدا در بیان و اصطلاحا صدای خروجی از ساز کثیف شنیده بشه.
اینجا هست که احتمالا از خودتون سوال میکنید شاید لب هام با شکل خاصی باید روی ساز قرار بگیرن تا فقط روی یک سوراخ از ساز متمرکز باشن و صدای نت های مجاور با صدای نت اصلی ترکیب نشن. به نحوه ی قرار گیری لب ها روی ساز های بادی، آمباشور گفته میشه که در سازدهنی به دو حالت انجام میشه.
- Puckering : این روش که بهش سوت زدن هم میگن متداول ترین شیوه لب گذاری روی سازدهنی هست و برای انجام اون باید لب ها رو غنچه کنیم به گونه ای که قطر حفره ی ایجاد شده با سوراخ های سازدهنی کاملا هم اندازه باشه و با دمش و مکش کردن در ساز فقط صدای یک نت شفاف شنیده بشه.
- Tongue Blocking : این روش پیچیده تر از قبلیه و به همین دلیل محبوبیت کمتری بین نوازندگان هارمونیکا داره. برای انجامش باید دهان رو به اندازه 4 یا 5 سوراخ از ساز باز کنیم، زبونمون رو روی اون تعدادی که نمیخوایم صدا بدن بذاریم و با گوشه سمت راست یا چپ لب ها تک نت مورد نظر رو اجرا کنیم.
این دو تکنیک صحیح لب گذاری روی ساز در درس دوم دوره خودآموز سازدهنی بصورت تصویری و با جزییات کامل توضیح داده شده و میتونید همزمان تمرینات عملی که در آموزش توضیح داده شده رو برای مسلط شدن به هر دو روش انجام بدید.
مرحله دوم) مشکلات رایج صداگیری سازدهنی
بعد از آشنایی با شیوه های صحیح لب گذاری روی سازدهنی و به صدا در آوردن تک نت ها، احتمالا با چالش های جدیدی مثل عدم توانایی در نگه داشتن نت ها بصورت پیوسته، فالش نوازی، کیپ شدن سوراخ ها در نواحی ابتدایی یا انتهایی ساز و همچنین نشتی هوا هنگام دمش و مکش کردن مواجه میشین.
الف) صدای خیلی ضعیف یا قوی
این مشکل معمولا وقتی پیش میاد که لب ها رو با فشار بیش از حد یا خیلی شل روی ساز قرار داده باشین. راه حلش اینه که سعی کنید با کمترین انقباض لب ها دور حفره ی مورد نظر قرار بدین و سعی کنید اون ها رو در نقش یک واشر که وظیفه ی گرفتن نشتی هوا از طرفین رو داره در نظر بگیرید. کمی که روی دمش و مکش با حجم صدای پایین مسلط شدین، فشار هوا رو رفته رفته بیشتر کنید.
ب) صدای فالش یا ناهنجار
این مشکل زمانی رخ میده که ساز رو با زاویه اشتباه بین لب ها قرار میدین یا بیش از حد اون رو به لب های پایین فشار میدین. راه حلش اینه که ساز رو بصورت کاملا صاف و افقی ما بین لب ها بذارین و هیچ زاویه ای به اون ندین سپس شروع به دمش و مکش های ملایم در ساز کنید تا این وضعیت به حافظه عضلانی تون سپرده بشه.
ج) عدم صدا دهی بعضی سوراخ ها
چون طول تیغه ها در نواحی مختلف ساز متفاوت هست، قلق صدا گیری از اکتاو های بالا و پایین سازدهنی کمی با هم فرق میکنه. راه حل اون این هست که با کمترین میزان دمش و مکش شروع به نواختن سوراخ های اکتاو اول و سوم سازدهنی کنید و رفته رفته حجم اون رو بالا تر ببرید تا نحوه صحیح صدا گیری در ساز رو یاد بگیرید.
د) نشت هوا از طرفین
این اشکال زمانی بوجود میاد که لب ها رو به صورت کامل نبستید و ماهیچه هاشون انقباض لازم رو ندارن. سعی کنید حالت صحیح جمع کردن لب ها رو با آزمون و خطا بدست بیارید و نسبت به صداهای اضافی احتمالی حساس باشید و در جهت از بین بردن اون ها تلاش کنید.
مرحله سوم) تمرینات موثر بهبود صدا
این تمرین که اسمش Tone Control هست به بهبود ثبات صدای خروجی از ساز خیلی کمک میکنه. روش کار به این صورت هست، یک سوراخ مشخص از سازدهنی رو در نظر بگیرید و شروع به دمش یا مکش کردن در اون کنید. ابتدا با یک شدت متوسط در ساز عمل دم یا بازدم رو انجام بدید.
به مرور شدت صدا رو تغییر بدید و ابتدا حجم هوای ورودی به ساز رو بیشتر کنید. در این حالت شاهد افزایش حجم صدا میشین، سپس شدت رو رفته رفته کمتر کنید تا تقریبا صدایی از ساز به گوش نرسه، همچنان با حجم کم شروع به دمش و مکش در ساز کنید و سعی کنید این صدا رو در یک لول مشخص ثابت نگه دارید.
این تمرین به درک دقیق شما از تاثیر حجم دهان بر شدت صدای خروجی ساز خیلی کمک میکنه و در تمرینات ملودی یا اتود نوازی میتونید بر حسب شدت و ضعف داینامیک نت ها اون ها رو با شدت های مختلفی اجرا کنید.
مرحله چهارم) کیفیت و سلامت سازدهنی
ساز دهنی ها به سه رنج قیمتی اقتصادی، میان رده و پرچم دار تقسیم بندی میشن. سعی کنید متناسب با نیاز و هدفتون در نوازندگی ساز مورد نظرتون رو انتخاب کنید. بعضی ساز ها از ابتدا تا انتهای مسیر نوازندگی میتونن شما رو همراهی کنن و احتیاجی به تعویض اون ها با بالا رفتن سطح نوازندگی نیست. اما بعضی دیگه ممکنه برای محدودی پاسخگوی نوازندگی شما باشن و با ارتقا سطح نیاز به تعویض داشته باشن.
ساز رو همیشه تمیز نگه دارید و به خوبی از اون مراقبت کنید. قبل از شروع تمرین خوردن و آشامیدن نوشدنی های شیرین، به شدت آسیب زننده هست و بعد از مدت کوتاهی تاثیرات مخربی بر ساختار ساز میذاره و کیفیت صدای خروجی به شدت دچار افت میشه.
حتما بعد از اتمام تمرین با ساز به زانو چند ضرب بزنید تا بزاق دهان از اون خارج بشه و با دستمال تنظیف ساز رو به صورت کامل خشک کنید و حتما همیشه اون رو در جعبه محافظ نگهدارید. ویندسیور ها رو هر شش ماه مورد بررسی قرار بدید و اگر نیاز به تعویض دارن در اختیار تکنسین قرار بدین تا اون ها رو با وینسیور نو جایگزین کنه.
