آموزش تنفس صحیح در ساز دهنی
چرا موقع ساز دهنی زدن نفس کم میارم؟ چرا یه آهنگ رو با هارمونیکا کامل نمیتونم اجرا کنم؟ تنفس دیافراگمی در سازدهنی یعنی چی؟ آیا برای ساز دهنی زدن باید ریه های قوی داشته باشیم؟
من سیگار و قلیون میکشم آیا میتونم ساز دهنی رو شروع کنم؟ من مشکل تنفسی دارم آیا میتونم ساز دهنی رو شروع کنم؟
اگر تو هم میخوای جواب این سوال ها رو بدونی، حتما ویدیو آموزش تنفس صحیح در سازدهنی رو ببین و تا آخر این مطلب با من همراه باش.
تنفس در هارمونیکا یه امر حیاتی هست و اگر به درستی انجام نشه میتونه تمام نوازندگی شما رو با اختلال مواجه کنه. پس حتما تا آخر این مطلب با من همراه باش و نکاتی که گفتم رو سعی کن بدرستی روی سازت پیاده کنی تا از ساز زدنت لذت ببری و تنفس صحیح روی سازدهنی رو کامل یاد بگیری.
با قدرت ساز نزن
یکی از مشکلاتی که هنرجویان تازه کارِ ساز دهنی باهاش دست و پنجه نرم میکنن، دمش و مکش کردن با قدرت بسیار زیاد درون سوراخ های هارمونیکا هست. البته بخشی از این مشکل به این دلیل بوجود میاد که هنرجوهای مبتدی، به میزان فشار هوای استانداردی که باید برای دمش و مکش استفاده کنن مسلط نیستن و به همین دلیل با قدرت این کار رو انجام میدن. سعی کنید تنفس خودتون رو به سمت تنفس دیافراگمی ببرید و به نرمی در سازدهنی دمش و مکش انجام دهید. البته زیاد نگران این موضوع نباشید چون به مرور زمان میزان فشار نرمال رو کاملا فرا میگیرید.
سازدهنی هم همچون سازهای بادی دیگه، وجه اشتراکات بسیاری با خوانندگی داره. همونجور که در خوانندگی یا نفس کشیدن عادی نت ها به نرمی ادا میشن و با قدرت آغاز نمیشن، تو سازدهنی زدن هم بهتر هست که نت ها رو به آرامی شروع کنیم و رفته رفته به شدت صدا اضافه کنیم. در ویدیوی بالای صفحه میتونید مثال این مورد رو مشاهده کنید تا بهتر متوجه بشین.
از بینی نفس نکش
تنفس صحیح در ساز دهنی از طریق دهان انجام میشه و چه در وضعیت دمش و چه هنگام مکش کردن نت ها، باید سعی تمام تلاش خود رو انجام بدید تا تنفس فقط از دهان انجام بشه و هیچ هوایی در حین سازدهنی زدن از بینی خارج یا داخل نشه (بجز یک مورد خاص که در انتها بهش اشاره میکنیم)
تنها در صورتی میتونیم از بینی برای تنفس در هارمونیکا استفاده کنیم، که در اکتاو اول ساز دهنی (سوراخ های 1 تا 4) در احال اجرای نت ها هستیم. برای بالانس کردن هوا و دمش کردن در سوراخ های 1 و 2 و 3 بهتر هست که حین اجرای این نت ها کمی از هوا رو از بینی خارج کنیم تا هوا بالانس بشه و به میزان لازم وارد این سوراخ ها بشه.
بین سوراخ های مجاور نفس رو قطع نکن
یکی از مشکلات بسیار بزرگی که خیلی از هنرجویان تازه کارِ ساز دهنی انجام میدن این موضوع هست، که باعث میشه نت ها پیوسته شنیده نشن و اصطلاحا منقطع اجرا بشن. هنگامی که شما قصد اجرای 2 سوراخ مجاور هم در سازدهنی دارید، اگر این 2 نت هر دو در یک جهت تنفسی باشن (یعنی هر دو دمشی یا هر دو مکشی باشن) احتیاج به قطع کردن نفس بین اجرای این 2 نت نیست. باید برای اجرای این نت ها یک نفس پیوسته بکشید و تنها با جابجا کردن هارمونیکا و لغذاندن ساز به طرفین، صدای نت جدید را به صدا در بیاورید.
خوب به تصویر زیر دقت کنید تا این موضوع رو با هم بررسی کنیم.
خیلی از نوازنده های تازه کارِ ساز دهنی، وقتی قصد اجرای این 3 نت رو روی سازدهنی دارن به این شیوه عمل میکنن که کاملا اشتباست. همونجور که میبینید ما در تصویر بالا به ترتیب 3 نت دو ، می ، سل رو داریم که در هارمونیکا این 3 نت به ترتیب در سوراخ های 5 و 6 و 7 دمش اجرا میشن. خیلی از افراد، در ابتدا نت دو رو اجرا میکنن سپس نفس رو قطع میکنن، بعد میرن سراغ اجرای نت می و در انتها باز هم نفس رو قطع میکنن و نت سل رو اجرا میکنن.
این شیوه ی اجرای نت های (هم راستا در تنفس) کاملا اشتباه هست. و روش درست اجرای این 3 نت به این ترتیب هست که شما باید یک دمشِ پیوسته به اندازه ی مجموع ارزش زمانی های این 3 نت که اینجا برابر با 3 ضرب هست داشته باشید و فقط با جابجایی ساز، نت های دو، می و سل رو به ترتیب اجرا کنید.
این قضیه یکی از اصول لگاتو نوازی در سازدهنی هست که از اینجا میتونید این مطلب مهم رو بخونید.
حین اجرای اسلاید نفس رو قطع نکن
یکی از مشکلاتی که در اکثر نوازنده های ساز دهنی مشاهده میکنم، این هست که وقتی قصد اجرای کلید اسلاید رو دارن، نفس رو قطع میکنن و مجددا با گرفتن کلید اسلاید این یک نفس مجزا میکشن. مثلا شما فرض کنید میخواین 3 نت زیر رو بصورت کاملا پیوسته و پشت هم اجرا کنید، و هیچ انفصالی بین اجرای این نت ها وجود نداشته باشه.
خوب به تصویر بالا دقت کنید. در این تصویر همونجور که مشاهده میکنید، به ترتیب نت های (رِ ، فا دیز ، رِ) مشاهده میشن. همونجور که میدونید، این نت ها در هارمونیکا همگی نت های مکشی هستن و برای اجراشون باید به ترتیب در ابتدا، سوراخ 5 رو مکش کنید و سپس با نگه داشتن کلید اسلاید، سوراخ 6 رو مکش کنید و سپس مجددا سوراخ 5 رو مکش کنید.
خیلی از هنرجویان تازه کارِ سازدهنی، به این ترتیب عمل میکنن که در ابتدا سوراخ 5 رو مکش میکنن، بعد نفس رو قطع میکنن، لبشون رو روی سوراخ 6 تنظیم میکنن و اسلاید رو میگیرن و یک مکش مجزا اجرا میکنن و سپس نفس رو قطع میکنن و اسلاید رو رها میکنن و به سراغ سوراخ 5 میان و با یک مکش مجزا نت رِ پایانی رو اجرا میکنن.
اما در اصل شما برای اجرای استاندارد و لگاتوی (پیوسته) این 3 نت پشت هم احتیاج به هیچگونه قطع نفس ندارید و باید مکشِ پیوسته ی خود را در کل اجرای این 3 نت ثابت نگه دارید. و در ابتدا نت رِ و بعد فا دیز و سپس رِ را با یک نفسِ واحد (مکش پیوسته) اجرا کنید.
نفس را حبس نکنید
خب میرسیم به بزرگترین مشکل هنرجویان تازه کارِ هارمونیکا و اون هم چیزی نیست جز حبس کردن نفس، حین سازدهنی زدن.
خیلی از دوستان (از جمله هنرجویان خودم) میگن حین ساز دهنی زدن خیلی نفس کم میاریم بگونه ای که ادامه ی مسیر و اجرای بقیه نت ها بشدت برای ما غیر قابل تحمل میشه و نفس هامون به شماره می افته. بیاین در ابتدا ببینیم این مشکل از کجا آب میخوره؟
اگر خوب به چیدمان نت ها روی ساز دهنی دقت کنیم، متوجه میشیم که در یک اکتاو سازدهنی، 4 نت مکشی داریم (نت های رِ ، فا ، لا ، سی) و 3 نت دمشی (دو ، می ، سل)
* نت دو که در انتهای اکتاو میاد، یک نت تکراری محسوب میشه (در واقع نت آغازین اکتاو بعد هست)
با توجه به تصویر بالا، نتیجه میگیریم که معمولا در ساز دهنی ما بیشتر در حال انجام عمل مکش (یعنی فرو دادن هوا به سیستم تنفسی خود) هستیم، پس احتمال اینکه نفس اضافه بیآوریم بیشتر از نفس کم آوردن هست. بله درست خوندید!
حالا فرض کنید شما قصد اجرای نت های زیادی رو دارید که همگی نت های مکشی محسوب میشن و همچنین کشش های طولانی دارن (یعنی هم خود این نت های مکشی از کشش های طولانی برخوردارن و هم اینکه همگی باید پشت سر هم اجرا بشن یا اینکه با خط اتحاد بهم وصل شده باشن) حالا تصور کنید که چه حجمی از هوا، در طول اجرای این نت ها وارد سیستم تنفسی شما میشه، بدون اینکه گریزی داشته باشه. پس قطعا اگر راهی برای خروج این هوای اضافی در نظر نگیرید، سیستم تنفسی شما از این حجم هوا اشباع میشه و دیگه جایی برای مکش کردن وجود نداره.