همونطور که یادگیری یک زبان جدید با آموزش حروف الفبای اون شروع میشه، یادگیری موسیقی هم در ایستگاه اول آموزش با یادگیری نت ها، محل قرار گیری هر کدم روی خطوط و فراگرفتن زیر و بمی اون ها بر حسب موقعیت و محل قرار گیری شون کلید میخوره. اما برای خیلی از هنرجو های تازه کار این فرایند بشدت فرسایشی و زمان بر خواهد بود. اینجا 6 راهکار عملی ارائه دادم تا با گذر کرد ازشون، پرونده نت خوانی رو برای همیشه ببندی.
مرحله 1. آشنایی با خطوط حامل
اولین جلسه ی کلاس آموزش زبان انگلیسی تو مدرسه رو به یاد بیارین. اونجا ازمون خواستن دفتر های دو خطی که از قبل تهیه کردیم رو از کیف در بیاریم و شروع به نوشتن اولین حروف انگلیسی طبق قواعد نوشتاری خودشون کنیم. بعد از گذشت مدتی، اون دو خط تبدیل به یک خط واحد شد و از اون برای نوشتن حروف و کلمات انگلیسی استفاده میکردیم.
موسیقی هم یک زبان مشترک در دنیا داره که برای نوشتن الفبای اون (نت ها) باید قواعد مربوط به نوشتار اون رو رعایت کنیم. بستری که روی اون نت ها رو نشون میدیم حامل نام داره. حامل از 5 خط افقی تشکیل شده که فاصله ی اون ها با هم کاملا مساوی هست و به موازات هم رسم میشن.
نت های موسیقی دایره های تو پر، تو خالی یا دسته داری هستند که میتونن در دو حالت بر این بستر واقع بشن. بعضی نت ها روی خطوط قرار میگیرن (اصطلاحا اون خط از وسط شکمشون رد میشه) و بعضی دیگه بین خطوط واقع میشن (یعنی بین دو خط متوالی محسور میشن)
- نام گذاری خطوط : این خطوط از پایین به بالا شمرده میشن. خطوط شماره 1، 2، 3، 4 و 5
- زیر و بمی : هر چه از پایین خطوط حامل به بالا حرکت کنیم صدای نت ها زیر تر (تیز تر) میشه و بالعکس
- خطوط اضافه : اگه نت ها فرکانسشون خیلی بالا یا پایین بود از خطوط اضافه بالا یا پایین حامل برای نشون دادن موقعیتشون استفاده میکنیم
مرحله 2. آشنایی با کلید موسیقی
کلید موسیقی محدوده صوتی نت هایی که روی خطوط حامل قرار میگیرن رو مشخص میکنه و همچنین تعیین میکنه هر نت بر حسب موقعیت مکانی ای که روی خطوط حامل داره نام اش چی هست و چه صدایی تولید میکنه. بدون قرار دادن کلید موسیقی در اول دسته های خطوط حامل، نت هایی که مشاهده میکنیم هیچ هویتی نخواهند داشت.
دو نوع کلید موسیقایی پر کاربرد که در ابتدای خطوط حامل نوشته میشن و به احتمال زیاد در اکثر نت نویسی هایی که از ملودی ها میبینید عبارتند از کلید سل و کلید فا.
- کلید سل : رایج ترین کلید موسیقایی هست که اکثر ساز ها برای نت نویسی از اون استفاده میکنن. مشاهده ی نتی که در ابتدای اون از این کلید استفاده شده، از هر کلید دیگه ای در موسیقی محتمل تر هست. اکثر ساز ها از ویولن، سازدهنی ، گیتار و دست راست پیانو گرفته تا کمانچه، تار و سه تار همگی از این کلید پیروی میکنند.
- کلید فا : مناسب سازهای بم صدا هست و محدوده صوتی Bass رو نمایش میده. دست چپ پیانو، گیتار بیس، ویولن سل و تمام ساز هایی که محدوده صوتی اون ها در فرکانس های پایین قرار داره از این کلید تبعیت میکنند.
مرحله 3. نام نت ها روی حامل
هر خط حامل محل قرار گیری یک نت خاص هست. وقتی کلید موسیقایی رو اول خطوط رسم کردیم، موقعیت هایی که نت ها روی خطوط یا بینشون قرار میگیرن، اسم اون ها رو مشخص میکنه. یک سیستم ساده و در عین حال سرگرم کننده که میتونه مسیر حفظ کردن نت ها رو برای شما کوتاه کنه، به خاطر سپردن اون ها با کلمات معنا دار هست.
کلید سل
-
نت های روی خطوط : اگر نت ها رو به ترتیب از پایین به بالا به صورت متوالی بنویسیم به صورت E G B D F در میان و میشه اون ها رو به صورت اختصاری با کلمات این جمله هم ارز دونست. Every Good Boy Deserves Fruit
-
نت های بین خطوط : حال اگر نت هایی که ما بین خطوط حامل قرار میگیرن رو پایین به بالا بصورت متوالی قرار بدیم به صورت F A C E نوشته میشن که در انگلیسی میشه کلمه ی صورت Face رو هم ارز اون ها دونست
کلید فا
-
نت های روی خطوط : اگر نت ها رو به ترتیب از پایین به بالا به صورت متوالی بنویسیم به صورت G B D F A در میان و میشه اون ها رو به صورت اختصاری با کلمات این جمله هم ارز دونست. Every Good Boy Deserves Fudge Always
-
نت های بین خطوط : حال اگر نت هایی که ما بین خطوط حامل قرار میگیرن رو پایین به بالا بصورت متوالی قرار بدیم به صورت A C E G نوشته میشن که در انگلیسی میشه کلمه ی صورت All Cows Eat Grass رو هم ارز اون ها دونست
مرحله 4. تمرین با اپلیکیشن و فلش کارت
به خاطر سپردن نت ها در حافظه ی بلند مدت، راه و روش خودش رو میطلبه. یکی از بهترین راه ها که در راه حفظ کردن اسم و جایگاه نت ها روی حامل میتونه خیلی راهگشا و کاربردی باشه، استفاده از فلش کارت هست. بریم تا این روش سرگرم کننده رو با هم بررسی کنیم.
در این روش باید در ابتدا یک مقوا تهیه کنید و اون رو به قسمت های مساوی و هم اندازه ی کارت های بازی برش بزنید. در یک طرف کارت هایی که درست کردید محل یک نت خاص مثل C رو رسم کنید و یادتون باشه که کلید موسیقی رو هم در ابتدای حامل اون رسم کنید و در طرف دیگه اسم نت رو با استفاده از سیستم حروف الفبایی و همچنین هجایی بنویسید.
این کارت ها رو جایی قرار بدید که روزانه جلوی چشمتون باشه تا هر موقع که در حال استراحت بودید اون ها رو بردارید، ورق بزنید و اسم و جایگاه نت ها رو به حافظه تصویری تون بسپارید.
مرحله 5. تمرین مستمر روزانه
یادگیری موسیقی درست شبیه به یادگیری یک زبان خارجی هست. چیزی که بیشتر از همه در مسیر آموزش به اون نیاز دارید صبر و تمرین مستمر روزانه هست. خیلی از هنرجو های تازه کار به اشتباه فکر میکنند فرا گرفتن مهارت موسیقی و آموزش ساز به معنی از دست دادن زمان فعالیت های روزانه هست.
اما شما کافیه لا به لای روتین های روزانه ای که دارید 15 دقیقه زمان تمرینی در نظر بگیرید و در این تایم با دقت بالا روی چالش های نوازندگی خودتون متمرکز بشین. بعد از گذشت مدتی از شروع تمرینات مستمر نتیجه اون رو در پیشرفت نوازندگی و نت خوانی خواهید دید.
مرحله 6. پیاده کردن نت ها روی ساز
جایگاه هر نتی که فرا میگیرید و در حافظه تصویری تون ثبت میشه، برای درک بهتر و تثبیت مهارت جدیدی که فرا گرفتید بهتره روی ساز اجرا کنید تا صدای نت مورد نظر هم در حافظه شنوایی شما ثبت بشه. به طور مثال اگر جایگاه نت ر D رو روی ساز حفظ شدید، اون رو روی یکی از اکتاو های ساز خودتون به صدا در بیارید.
در مرحله ی بعد آهنگی پیدا کنید که فقط حاوی نت هایی باشه که به تازگی جایگاه و اسم اون ها رو بلد شدید. نت این قطعه رو پیش روتون قرار بدین و خروجی تمرین هایی که برای حفظ شدن جایگاه و صدای نت ها انجام دادید رو اینجا مورد ارزیابی قرار بدین و ببینید آیا نت ها رو در ترکیب با هم به سادگی میتونید بخونید.