یکی از دغدغه های بزرگ نوازنده ها از مبتدی تا پیشرفته، اجرای زنده روی صحنه هست. مطمئنا همه ی نوازنده ها تو هر سطحی، اولین باری که قدم روی صحنه گذاشتن رو به خاطر دارن. شدت اضطراب بالا، عرق کردن دست ها، لرزیدن کل بدن و عدم تمرکز بسیار زیاد جوری که با سلام و صلوات اجرای اون قطعه رو به پایان رسوندن. اینجا میخوایم ببینیم راهکار مقابله باهاش چی هست و چطور میتونیم اجرایی با آروم ترین سطح استرس داشته باشیم.
1. چرا استرس حین اجرا طبیعیه؟
مهمترین دلیل این موضوع ترس از اشتباه و در پی اون قضاوت شدن از طرف شنونده یا بیننده ها هست. جالبه بدونید نوازنده های بزرگ هم کمی قبل از اجرا دچار چنین حالاتی میشن و معمولا با شروع شدن اون، سطح استرس ها تا میزان قابل توجهی پایین میاد.
فرض کنید قصد اجرای یک یا چند قطعه، جلوی تعدادی از افراد دارید. احتمال این وجود داره چند نفر از اون ها خودشون نوازنده باشن یا سابقه ساز زدن رو از قبل داشته باشن. به همین دلیل شما دائما دچار وسواس میشین که اگر من بخشی از قطعه ی اجرایی رو به هر دلیلی خراب کنم، افراد حاضر با چه چشمی از اون به بعد به من نگاه میکنن.
راهکار اینه که باید بدونید ما هممون دچار خطای انسانی میشیم و حتی اگر چنین چیزی در عمل اتفاق بیفته هم یه امر کاملا طبیعی هست. پس به خودتون سخت نگیرید و از جنبه ی مثبت این استرس به نحو خودتون استفاده کنید و سعی کنید انرژی اون رو به روی صحنه بیارید.
2. آمادگی زیاد قبل اجرا
باید این نکته رو در نظر داشته باشید که قبل از اجرا اگر آمادگی ای که در تمرین ها پیدا کردید در نظر خودتون صد درصد هست، این آمادگی رو به 120 درصد افزایش بدید. با این دید تمرین کنید که هیچ اشتباهی قرار نیست روی صحنه رخ بده و به همین منظور سطح تسلط روی قطعه ای که قصد دارید اجرا کنید رو به میزان بسیار زیادی بالا ببرید و بار ها و بارها تمرینش کنید.
سعی کنید شرایط اجرای واقعی رو تو ذهن خودتون شبیه سازی کنید و حتی یکی دو روز زودتر در محل اجرا حاضر بشین و تماشاچیان رو روی صندلی ها تصور کنید. یکی از تمرین های مفید دیگه که خیلی بهتون کمک میکنه، ضبط کردن قطعه تون با تجهیزات صوتی و تصویری واقعی هست.
تمام این تمرین ها رو با تصور اینکه الان جلوی سیلی از جمعیت در حال اجرا هستید انجام بدید. این تصویر سازی تو روز اجرا خیلی بهتون کمک میکنه تا بارها اون شرایط رو به صورت ذهنی تجربه کرده باشید و در عمل اون رو روی صحنه پیاده کنید.
3. مدیریت کردن ذهن
قبل از اجرا حتما مهارت های کاهش استرس رو فرا بگیرید. یکی از این مهارت ها، کنترل تنفس حین اجرا هست. به محضی که در شرایط بحرانی و استرس زا قرار میگیریم، اولین ارگانی که اضطراب رو بروز میده به شماره افتادن نفس ها و نامنظم شدن اون هست. به صورتی که حس میکنید بشدت دچار کمبود اکسیژن شدید و مجبورید با سرعت بیشتری نفس بکشید تا به خودتون مسلط بشین.
سعی کنید تجسم مثبت و تمرین های مدیتیشن رو انجام بدید تا راحت تر بتونید این هیجان رو کنترل کنید. البته که این احساسات در عین حال که منفی بنظر میان، میتونن تبدیل به هیجانات مثبت روی صحنه بشن و ارتباط موثری بین نوازنده و خواننده با تماشاچیان بسازن.
سعی کنید یه ورزش سبک مثل حرکات کششی، قبل از اجرا انجام بدید تا احساسات منفی جای خودشون رو به هورمون های شادی مثل دوپامین بدن.
4. استراتژی لحظات قبل از شروع اجرا
بدن رو در ریلکس ترین حالت ممکن قرار بدین، عضلات رو شل کنید و شانه ها رو پایین بندازید و از هر گونه انقباض در ارگان های بدنتون خودداری کنید. وقتی پا روی صحنه میذارید سرتون رو پایین نندازید و به زمین نگاه نکنید، برعکس سعی کنید با تماشاچیان ارتباط چشمی بگیرید. سعی کنید بین افراد حاضر در محل اجرا، خوش انرژی ها رو شناسایی کنید و در طول اجرا با نگاه کردن بهشون انرژی خودتون رو بالا ببرید.
یک آهنگ آرامش بخش گوش کنید و سعی کنید از هیاهوی پیش رو تا حدود زیادی فاصله بگیرید. تا میتونید به خودتون جملات مثبت بگید و از مرور هر عبارت نا امید کننده ای مثل "من اجرا رو خراب حواهم کرد" دوری کنید.
5. بالا بردن اعتماد به نفس حین اجرا
حتی اگر درون خودتون تلاطم بسیار زیادی حس میکنید و حالات استرس زا رو دارید تجربه میکنید، باز هم لبخند بزنید و با روی خوش به روی استیج پا بذارید. اشتباه بخشی از اجرا هست و از بروز اون روی استیج هراس نداشته باشید، حتی اگر نت اشتباهی زدید یا ریتم رو گم کردید با اعتماد بنفس ادامه بدید.
سعی کنید نورپردازی روی صحنه، وایب کلی فضا و انرژی تماشاچی ها رو جذب کنید و در جهت حال خوب خودتون به کار بگیرید. تا حد ممکن از استرس هایی که درون خودتون حس میکنید فاصله بگیرید و از فضای کلی صحنه و چیزی که داره روبروتون اتفاق میفته لذت ببرید.
6. ارزیابی عملکرد بعد از اجر
از یکی دو تا از تماشاچی ها بخواین از زوایای مختلف ازتون تصویر برداری کنن و بعد از اجرا فیلم ها رو به دقت و با دید تخصصی نگاه کنید. حرکات روی صحنه رو ارزیابی کنید و ببینید برای اجراهای بعدی چطور میتونید کیفیت اون ها رو بالاتر ببرید. داینامیک یا حس نوازندگی یا خوانندگی خودتون رو مورد سنجش قرار بدید و در جهت بهتر شدنش برای دفعات بعدی اقدام کنید.
نظر مخاطبان رو حضوری بپرسید یا با پست کردن اجراتون در شبکه های اجتماعی بازخورد مردم رو در کامنت ها بررسی کنید. البته این رو در نظر داشته باشید حتی اگر اجرای بی نقص و با کیفیت بالایی هم ارائه بدید باز هم ممکنه از سلیقه ی بعضی مخاطبان دور باشه و نظرات منفی در مورد کارتون بگیرید پس زیاد حساسیت به خرج ندید.
بعد از اجرا با خرید یه هدیه کوچولو یا خوردن یه خوراکی خوشمزه به خودتون پاداش بدید و از خودتن بابت این تجربه ی بینظیر قدردان باشید.
7. جمع بندی نهایی
اجرا روی استیج یکی از لذت هایی هست که تقریبا با هیچ چیزی تو دنیا برابری نمیکنه. سعی کنید با مدیریت استرس و بالا بردن اعتماد بنفس، خودتون رو برای اجراهای کوچک و در ادامه گسترش دادن اون قدم بردارید. تمرین ها رو با تصور ذهنی اجرا جلو جمع انجام بدید تا با این تصویر سازی اجرای راحت تری رو تجربه کنید.